Ајәтуллаһ әл-үзма Шүбејр Зәнҹани зәнҹанлы алимләрдән биринин ихласы барәдә белә бир әһвалат данышыр:
Şејх Бәһауддин Мәһдәви Зәнҹанын Һидәҹ шәһәринин чох фәзиләтли вә јүксәк камаллара малик алимләриндән иди. Өмрүнүн сон вахтларында Гума ҝәлди вә Гумда вәфат етди. О дејирди:
Мән әммамә гојмаг үчүн Һидәҹдән Зәнҹана ҝетдим. Рза шаһ Пәһләвинин дөврү иди. Онун заманында әммамә гојмаг гадаған иди. Бир сыра шәртләрлә, истисна олараг бәзи руһаниләрә әммамә гојмаға иҹазә верирдиләр. Әммамә гојмаға иҹазә алмаг үчүн Наибус-Сәдрин евинә ҝетдим. Наибус-Сәдр Зәнҹанын танынмыш алимләриндән иди. О заман шәһәрләрдә гонаг евләри олмадығындан мүсафирләр ја карвансараја, ја да бөјүк шәхсијјәтләрин евинә ҝедирдиләр. Наибус-Сәдрин дә еви белә иди. Сијаси шәхсијјәтләр вә бөјүк алимләр онун мәнзилинә ҝедирдиләр.
Орду командири Наибус-Сәдрин евинә ҝәлмишди. Әммамә үчүн иҹазә верән идарәләрин (әдлијјә, ја полис) биринин рәиси дә орду командирини ҝөрмәк үчүн Наибус-Сәдрин евинә ҝәлмишди.
О мәҹлисдә зөвҹәләрин сајы барәдә сөһбәт ортаја ҝәлди. Дедиләр: - Филанкәс чохарвадлылыг барәдә китаб јазыб, башга бир кәс онун китабыны тәнгид едиб.
Əммамә иҹазәси әлиндә олан идарә рәиси деди: - Мәнә елә ҝәлир ки, һал-һазыркы дөврдә зөвҹәнин чох олмасы ҹаиз дејил. Чүнки Гурани-кәрим бујурур: “Әҝәр әдаләтлә доланмаға әмин дејилсинизсә, о һалда тәкҹә бир нәфәрлә евләнин.” Шүбһәсиз, индики заманда зөвҹә чох оларса, әдаләтә риајәт етмәк мүмкүн олмур. Гуранын бу шәртини һәјата кечирмәк мүмкүн олмадығындан бир гадындан артыг гадынла илә евләнмәк олмаз.
Идарәнин рәиси бу сөзләри дедикдә, онун сәһв фикринин һамы тәрәфиндән гәбул едилдијини һисс етдим. Өзлүјүмдә фикирләшдим ки, һәр нә олар, олар! Әммамә гојмагдан даһа кечдим, һаггы она чатдырым.
Дедим: - Сизин дедикләринизә ирадым вар.
Деди: - Ирадыныз нәдир?
Дедим: - Рәвајәтдә ҝәлиб ки, Ибн Әбу Әвҹа Һишам ибн Һәкәмлә растлашды (бах: Кафи, ҹ. 5, сәһ. 362, һәдис 1). Ибн Әбу Әвҹа Һишама деди:
- Сизин Гуранынызда тәзадлы мәгамлар вардыр. Мәсәлән бир ајәдә ҝәлиб: “Сизә һалал олан башга гадынлардан ики, үч вә дөрд нәфәрлә никаһ бағлајын! Әҝәр әдаләтлә доланмаға әмин дејилсинизсә, о һалда тәкҹә бир нәфәрлә евләнин.”
Демәли, зөвҹәнин чохлуғу үчүн шәрт одур ки, зүлм етмәк горхусу олмасын. Бурадан мәлум олур ки, инсан бәзән зөвҹәләри арасында әдаләтә риајәт едә билир вә она ҝөрә дә бу иш иҹазәлидир. Бәзән дә әдаләтдә даврана билмир вә она ҝөрә дә бир зөвҹәдән артығы иҹазәли дејил.
Диҝәр тәрәфдән “Ниса” сурәсиндә дејир: “Сиз нә гәдәр чох истәсәниз дә, һеч вахт арвадлар арасында әдаләтлә рәфтар етмәји баҹармазсыныз.”
Бу тәзаддыр.
Һишам онун шүбһәсинә ҹаваб верә билмәди.
Һишам дејир ки, Мәдинәјә јола дүшүб, Имам Садигин (ә) ҝөрүшүнә ҝетдим. Имам (ә) бујурду: - Һишам, нә олмушдур ки, бу вахт ҝәлмисән? Инди нә һәҹҹ вахтыдыр, нә дә үмрә.
Һадисәни олдуғу кими Имама (ә) данышдым. Һәзрәт бујурду:
- Биринҹи ајәдәки әдаләтдә мәгсәд һүгуги әдаләтдир. Јәни әҝәр зөвҹәнин нәфәгәсини верә вә она јетишә биләрсинизсә, дөрд гадынла евләнмәјиниз иҹазәлидир. Амма бу ишә ҝүҹүнүз чатмазса, бир зөвҹәдән артығы илә евләнмәјә һаггыныз јохдур.
Икинҹи ајәдәки әдаләтдә мәгсәд исә гәлби әдаләтдир. Јәни сиз зөвҹәләриниз арасында гәлби мејлиниздә әдаләт јарада билмәзсиниз. Ајәнин давамы да буну тәсдиг едир: “Бары, (биринә) тамамилә мејл ҝөстәриб, диҝәрини асылы вәзијјәтдә гојмајын.”
Демәли, бунлар арасында тәзад јохдур. Чүнки мөвзу ејни дејил.
Рәис тәфсир китабы истәди. Тәфсир китабына бахыб ҝөрдүләр ки, бу мәтләб китабда нәгл олуб. Хүласә, мән бу сөзләрлә онун фикрини батил етдим вә һагг кими гәбул олунмасына имкан вермәдим.
Бу мәсәләдән сонра әммамә үчүн иҹазә алмагдан наүмид һалда идарәјә һәмин рәисин јанана ҝетдим. Ичәри ҝирәндә рәис мәни чох бөјүк һөрмәтлә гаршылады вә мәнә әммамә үчүн иҹазәнамә тәгдим етди.
Ајәтуллаһ әл-үзма Шүбејр Зәнҹани бу әһвалаты данышдыгдан сонра дејир: “Бу, нәфслә ҹиһадын тәсиридир. Нәфслә ҹиһадын ахирәт савабындан әлавә, дүнјада да тәсири вардыр.”
