Шрифт өлчүсү:

11 Јанвар 2014

Гуранын бизә тапшырыгларындан бири будур ки, суалларымыза диггәтли олаг. Бәзән зеһнимизә ҝәлән суаллар јериндә олмур вә бу мөвзуда дүшүнмәк диггәтимизи әсас мөвзулардан јајындырыр.

Һәзрәт Пејғәмбәр (с) вә онун Әһли-бејти халгын суалларына диггәтлә јанашыб, бу суаллары ҹавабландырыблар. Гуранда да инсанларын бир чох суалларына ҹаваб верилиб. Амма Гуран суалла бағлы ики нөгтәни габардыр. Бири будур ки, әһәмијјәтсиз шејләр барәдә сорушмајаг, икинҹиси будур ки, суал верәндә һалымыза диггәтли олаг. Елә олмасын ки, әхлаг вә рәфтарымыздакы нөгсанлардан јаранан суал дилимизә ҝәлсин. Илаһи сифәтләрдән бири "һади" сифәтидир. Инсанлары һидајәт етмәк о демәкдир ки, онларын мадди вә мәнәви инкишафына көмәк олаҹаг суаллар ҹавабландырылсын. Гуранын бир чох ајәләриндә Аллаһ-Таала инсанларын суалларына ҹаваб верир. Гуран адәтән Пејғәмбәр васитәсилә данышыр. Мәсәлән, бујурулур ки, сәндән сорушуланда, белә ҹаваб вер.

Мәсәлән, Маидә сурәсинин дөрдүнҹү ајәсиндә охујуруг: "(Ја Рәсулум!) Сәндән һансы шејләрин һалал едилдијини сорушурлар. Де: “Бүтүн пак немәтләр сизә һалал бујурулмушдур..." Чох мәгамларда Пејғәмбәрә верилән суаллары Гуран ҹавабландырыр. (бах: Бәгәрә, 189, 215, 217, 219).

Гуран хәбәрдарлыг едир ки, бәзи суаллар еһтијаҹдан јох, инсанын дүзҝүн јолда олмамасындан јараныр. Гуран бизи суалларымызда диггәтли олмаға чағырыр. Јерсиз суаллар дүшүнҹәмиздә јер тутур, диггәтимизи һәјати мәсәләләрдән јајындырыр. Ајәләрдә төвсијә олунур ки, әввәлҹә мүһүм мәсәләләр барәдә сорушаг. Бәгәрә сурәсинин 215-ҹи ајәсиндә охујуруг: "(Ја Рәсулум!) Сәндән (Аллаһ јолунда) нә верәҹәкләри һаггында сорушанлара сөјлә: “(Малыныздан) Верәҹәјиниз шеј ата-анаја, (јохсул) гоһумлара, јетимләрә, мискинләрә вә (пулу гуртаран) мүсафирә (јолчулара) мәхсусдур”. Шүбһәсиз ки, Аллаһ етдијиниз хејирли иши биләндир." Ајәдә Аллаһ суал вермәји өјрәдир. Инсанлар нә вермәли олдугларыны сорушурлар. Аллаһ исә онларын диггәтини кимә вермәли олдугларына јөнәлдир. Демәк, нә инфаг етмәк јох, кимә инфаг етмәк даһа мүһүмдүр. Әввәлҹә ата-анаја, сонра јахынлара, даһа сонра јетимләрә, сонда јохсуллар вә јолда галанлара инфаг олунур.

Ики груп суалы нәзәрдән кечирдик. Биринҹи група јериндә суаллар, икинҹи група јерсиз вә гејри-мүһүм суаллар аиддир. Гуран хәбәрдарлыг едир ки, бәзи суаллар инсанын һәгиги еһтијаҹларындан јаранмыр. Бу суаллардан бири гијамәтин нә вахт баш верәҹәјидир. Заријат сурәсиндә охујуруг: " О кәсләр ки, ҹәһаләт ҝирдабына дүшүб (һагдан) гафил олмушлар!; Онлар (сәндән истеһза илә) һагг-һесаб ҝүнүнүн нә вахт олаҹағыны сорушарлар." (ајә, 11, 12).

Нәгл олунур ки, Пејғәмбәрин мүшрик гоншуларындан бири һәзрәтдән гијамәтин нә вахт баш верәҹәји һагда сорушду. Деди ки, һәмин ҝүнү ҝөзүмлә ҝөрсәм дә сәнә иман ҝәтирмәрәм. Шүбһә едирди ки, Аллаһ чүрүмүш сүмүкләри јенидән неҹә дирилдә биләр. Ҝөрүндүјү кими, бу шәхсин суал вермәкдә мәгсәди һәгигәтә чатмаг дејил. Гуран гијамәт барәдә суалы ҹавабландырмаздан габаг суал верәнин нијјәтинә ишарә едир. Гијамәт сурәсиндә охујуруг: "Лакин инсан (бундан сонра да) өнүндәкини (гијамәти) данмаг (пис ишләр ҝөрмәк) истәјәр; Вә (истеһза илә): “Гијамәт ҝүнү нә вахт олаҹагдыр?” – дејә сорушар." (ајә, 5, 6).

Гуранын төвсијәләриндән бири суал верәркән еһтијатлы олмагдыр. Бәзиләри бир нөв Аллаһла мүһарибә мәгсәди илә гијамәтин вахты барәдә сорушурлар. Онларын Аллаһын гүдрәтинә шәкк едирләр. Амма мәгсәдләри һәгигәти тапмаг јох, ону инкар етмәкдир. Мәад вә гијамәт ҝүнүнә иман истәнилән бир ҝүнаһын гаршысында дајанаҹаг бөјүк сәддир.

Суал верәнин әсас проблеми елми шүбһәләр дејил. Онларын проблеми әхлаг вә рәфтарларындакы нөгсанлардыр. Гуран белә суаллары мәһкум етсә дә, онлары ҹавабландырыр. Әслиндә белә суал верәнләр өз нијјәтләриндән хәбәрдардырлар. Онлар садәҹә бәһанә ҝәтирирләр. Гијамәт сурәсинин 14, 15-ҹи ајәләриндә бујурулур: " Доғрусу, инсан өзү-өзүнә шаһиддир!; О, һәр ҹүр үзрхаһлыг етсә дә, (гәбул олунмаз)!"

Сон олараг буну дејә биләрик ки, суал вермәздән өнҹә ики нөгтәјә диггәтли олмалыјыг:

1. Сорушаҹағымыз шеј һәгигәтән мүһүмдүр, јохса бундан да мүһүм мөвзулар вар?

2. Суал дахилиндән ҝәлир, јохса өз иддиамы сүбут етмәк истәјирәм?

Руһуллаһ Растҝар

Nur-az.com