Шрифт өлчүсү:

30 Ијун 2016

“Бунлар кафирләр барәсиндә назил олмуш ајәләри мөминләрә тәтбиг едирләр.”

Ислам тарихинә вә хәвариҹ тәлиминә нәзәр салдыгда бу ики тәригәтин инанҹ хәттләринин бир чох јерләрдә кәсишдијинин шаһиди олуруг.
Вәһһабилик вә хәвариҹин идеја вә давранышларындакы нәзәри вә практики бәнзәрликләр ашағыдакылардан ибарәтдир:
1. Хариҹиләр (хәвариҹ) вәһһабиләр кими, мәшһур фикирләрә зидд, надир рәј саһибидирләр; Мәсәлән: Хәвариҹ бөјүк ҝүнаһ ишләтмиш шәхси кафир санырлар.
2. Хәвариҹин фикринҹә “Дарул-Ислами” (Ислам дијарыны), сакинләринин бөјүк ҝүнаһа булашаҹаглары тәгдирдә, “Дарул-һәрб” (мүсәлманларла дөјүш һалында олан дијар) адландырмаг олар. Бу барәдә вәһһабиләр дә ејни фикирдәдирләр.
3. Бу ики дәстәнин диҝәр бир бәнзәрлији, дини мәсәләләрин јерсиз чәтинләшдирилмәси вә онлары дәрк етмәкдә дар дүшүнҹәлик вә фикир донуглуғундадыр. Хариҹиләр “Ла һукмә илла лиллаһ” (һөкм јалныз Аллаһа мәхсусдур) ҹүмләсинә сығынараг, Имам Әлини (ә) һакимијјәтдән узаглашдырдыглары кими, вәһһабиләр дә тәкҹә бәзи ајәләри диҝәр ајәләрә диггәт јетирмәдән, әлдә әсас тутараг, мүсәлманлары кафирликдә иттиһам едирләр.
4. Шүбһәсиз вәһһабиләр пуч, јанлыш вә хурафатла долу әгидәләри илә, хәвариҹин диндән хариҹ олдуғу кими, диндән чыхмыш сајылырлар.
Елә бу сәбәбдән Сәһиһи-Бухаридә ҝәлмиш бир һәдисин вәһһабиләрә аид едилмәси һеч дә тәсадүфи дејил.
Бухаринин Ислам Пејғәмбәриндән (с) нәгл етдији бу һәдисдә дејилир: “Шәргдән бир груп киши заһир олар. Онлар Гуран охусалар да, охудуглары боғазларындан јухары кечмәз. Ох камандан чыхдығы кими диндән чыхарлар. Баш гырхмаг онларын бир әламәтидир.” (Сәһиһи-Бухари, Китаб әт-тәуһид, 57-ҹи фәсл, 7123-ҹү һәдис.)
Гәстәлани “Иршадус-сари” (“Иршадус-сари”, ҹ. 15, сәһ. 626) әсәриндә бу һәдиси шәрһ едәркән јазыр: «Шәрг тәрәфдән» дедикдә, Мәдинә шәһәринин шәрг тәрәфи, Нәҹд вә бу кими диҝәр әразиләр нәзәрдә тутулур.
Һамыја чох ҝөзәл бәллидир ки, Нәҹд шәһәри вәһһабиләрин мәркәзи вә әсас вәтәнләри иди ки, сонралар орадан диҝәр шәһәрләрә јајылдылар. Еләҹә дә билирик ки, башын түкүнү гырхмаг вә саггалы узатмаг онларын әламәт вә нишанәләриндәндир.
5. Һәдисләрдә Хәвариҹ барәсиндә “Онлар мүсәлманлары өлдүрүр, бүтпәрәстләри исә азад бурахырдылар” (Мәҹмуу-фәтава, Ибн Тејмијјә, ҹ.13, сәһ. 32) сөјләнилмиш сөзләрин, вәһһабиләр тәрәфиндән практики олараг гәддарлыгла һәјата кечирилдијинин шаһиди олуруг.
6. Әбдуллаһ ибн Өмәр Хәвариҹи тәснифләндирәрәк дејир: “Бунлар кафирләр барәсиндә назил олмуш ајәләри мөминләрә тәтбиг едирләр.” Һазырда вәһһабиләрин дә бу методдан истифадә етмәләри кечмишдә хариҹиләрин ҝетдији јолу хатырладыр.