Шрифт өлчүсү:

22 Нојабр 2016

Гуран белә бујурур ки, һәм дүнја хошбәхтлији, һәм дә мәһрумијјәт садәҹә бир имтаһандыр

Имам Садигин (ә) нәсиһәтләриндән

«Һуд» сурәсинин 106-ҹы ајәсиндә бујурулур: «Бәдбәхт оланлар од ичәрисиндә галаҹаглар. Онлары орада аһ-фәрјад ҝөзләјир». 108-ҹи ајәдә исә белә дејилир: «Хошбәхт оланлар исә Рәббинин диләдијиндән әлавә түкәнмәз бир немәт кими ҝөјләр вә јер дурдугҹа ҹәннәтдә әбәди галаҹаглар».
İстиснасыз олараг бүтүн инсанлар хошбәхтлик һаггында дүшүнүр вә буна ҹан атыр. Бу мөвзу философларын даими мүбаһисә предметидир. Һамы дүшүнүр: дүнјада неҹә хошбәхт олмаг мүмкүндүр? Амма Гурани-Кәрим бујурур ки, әсл хошбәхтлик беһишт, әсл бәдбәхтлик исә ҹәһәннәмдәдир.
Дин дүнја ләззәтләрини инкар етмир, амма хатырладыр ки, бу ләззәтләр имтаһан үчүндүр: «Билин ки, мал-дөвләтиниз вә өвладларыныз сизин үчүн анҹаг бир имтаһандыр». («Әнфал» сурәси, ајә 28.)
Бәзиләри дә елә һесаб едирләр ки, хошбәхтлик Аллаһын севимлиси олмагдыр вә јалныз Аллаһын гәзәбинә дүчар оланлар дүнја немәтләриндән мәһрум едилир. Гуран исә белә бујурур ки, һәм дүнја хошбәхтлији, һәм дә мәһрумијјәт садәҹә бир имтаһандыр.
Инсан газанҹа севиниб, иткидән өтәри мәјус олмамалыдыр. «Һәдид» сурәсинин 23-ҹү ајәсиндә бујурулур: «Бу, әлиниздән чыхана кәдәрләнмәјиниз үчүндүр. Аллаһ өзүнү бәјәниб, өзү илә фәхр едән һеч бир кәси севмәз».
Бүтүн пејғәмбәрләр вә илаһи китаблар һәгиги һәјатын бу дүнјада јох, ахирәтдә олдуғуну билдирмишләр. «Әла» сурәсинин 14-15-ҹи ајәсиндә бујурулур: «Ҝүнаһдан тәмизләнән кимсә ниҹат тапаҹаг. О кимсә ки, Аллаһын адыны зикр едиб намаз гылар. Лакин сиз дүнјаны үстүн тутурсунуз. Һансы ки, ахирәт даһа хејирли вә әбәдидир». Сөзсүз ки, дүнја, ахирәтлә мүгајисә едилә билмәз. Јалныз дүнјаны өтәри, мүвәггәти гәбул едән инсанда дүзҝүн дүнја ҝөрүшү формалаша биләр.
Дүнјанын бүтүн хејир вә шәрләри нисбидир. «Адијат» сурәсинин 8-ҹи ајәсиндә охујуруг: «Һәгигәтән инсан вар-дөвләтә чох һәрисдир». «Бәгәрә» сурәсинин 180-ҹы ајәсиндә бујурулур: «Һәр биринизи өлүм һаглајан заман гојуб ҝедәҹәјиниз малдан валидејинләринизә вә јахынларыныза верилмәси үчүн әдаләт үзрә вәсијјәт етмәјиниз зәруридир». Бәли, дүнја малында хејир дә вар. Амма бу малын һалал олмасы әсас шәртдир.
Һәлә ки, ахирәти ҝөрмәмиш инсан мүвәггәти дүнјаны да һәјат һесаб едә биләр. Ахирәт дүнјасыны ҝөрдүкдән сонра исә дүнја һәјатынын һәгигәти һамы үчүн ајдын олур. Рәвајәтләрдә тапшырылыр ки, намазда «Әла» сурәсини охујун. Чүнки бу сурәдә дүнја вә ахирәт һаггында ајдын биликләр верилмишдир. Бу сурәни диггәтлә охујан инсан ондакы мәналарын тәсириндән һеч вәҹһлә гәфләтдә гала билмәз. «Ахирәт даһа јахшы вә даһа давамлыдыр». («Әла» сурәси, 17.) Инсан бу ајәни тәкрар зеһниндән кечирмәли, бөјүк хејир әмәлләр үчүн шәраит һазырламалыдыр. Имам Садиг (ә) Әбдуллаһ ибн Ҹүндәбә бујурур: «Бүтүн јахшылыглар гаршыда вә бүтүн писликләр ҝәләҹәкдәдир. Јахшылыг вә пислији јалныз ахирәтдә ҝөрә биләҹәксән». Һәзрәт (ә) демәк истәјир ки, бу дүнјадакы јахшылыглар вә писликләр нисбидир, әсл хејир вә шәр исә ахирәтә аиддир. Дүнјанын истәр јахшылығы, истәрсә дә пислији олдугҹа зәифдир. Инсан нәјә чатырса гане олмур. Чүнки онун руһу давамлы немәтләр сорағындадыр. Дүнја немәти илә инсаны дојурмаг истәји, сүдәмәр көрпәни ади су илә дојурмаг истәји кимидир. Әҝәр инсан руһу давамлы немәтләр сорағындадырса ону дүнјанын давамсыз немәтләри илә алдатмаг олармы? Гурани-Кәримдә Адәм вә Һәвванын алдадылмасы сәһнәсини охудугда шејтанын инсандакы әбәдилик мејлиндән истифадә етдијини ҝөрүрүк. «Таһа» сурәсинин 120-ҹи ајәсиндә охујуруг: «Әбәдијјәт ағаҹы вә әбәди мүлк истәјирсәнми?». Имам Садиг (ә) бујурур: «Һәгиги хејир вә һәгиги шәр беһишт вә ҹәһәннәмдәдир».
Ҝәлин дүнјанын хејриндән ахирәт сәадәтимиз үчүн истифадә едәк вә тәкамүлүмүзә мане олаҹаг дүнја шәриндән узаг олаг.