Шрифт өлчүсү:

30 Октјабр 2013

Суал олунур ки, чадра, өзү дә гара чадранын үстүнлүјүнү тәсдигләјән һәдис вармы? Чадрадан истифадә етмәмәклә фигһи ҝөстәришләрә риајәт етмәк мүмкүн дејилми?

Мөвзу илә бағлы ајә вә һәдисләри нәзәрдән кечирәк. Әһзаб сурәсинин 59-ҹу ајәсиндә охујуруг: "Ја Пејғәмбәр! Зөвҹәләринә, гызларына вә мөминләрин гадынларына де ки, (евдән чыхдыгда ҹаријәләрә охшамасынлар дејә, бәдәнләрини башдан-ајаға ҝизләдән) өртүкләрини өртсүнләр. Бу онларын танынмасы (ҹаријә дејил, азад гадын олдугларынын билинмәси) вә онлара әзијјәт верилмәмәси үчүн даһа мүнасибдир. Аллаһ бағышлајандыр, рәһм едәндир!" Ајәдә танынмаг дедикдә нә нәзәрдә тутулур? Тәфсирчиләр арасында бу мөвзуја мүнасибәтдә ики мөвге вар. Әввәла, һәмин дөвүрдә кәнизләр баш-бојунлары ачыг вәзијјәтдә евдән чыхардылар. Авара ҝәнҹләр адәтән белә кәнизләрә сөз атардылар. Буна ҝөрә дә азад мүсәлман гадына ҝөстәриш верилир ки, Ислами һиҹаба камил шәкилдә риајәт едилсин. Онлар өз һиҹаблары илә кәнизләрдән сечилирдиләр вә аваралар онлара сөз атмаға ҹүрәт етмирди. Бу о демәк дејил ки, кәнизләрә сөз атмаг, онлары алчатмаг олар. Мәгсәд будур ки, мүсәлман гадынлар өртүкләринә етинасыз галмасынлар. Бәзи шылтаг гадынлар һиҹаб өртсәләр белә диггәтсизлик едәрәк бәдәнләринин мүхтәлиф јерләрини ҝөстәрирләр. Бу исә тәҹавүзә шәраит јарадыр. "Ҹәлбаб" сөзү бир нечә шәкилдә мәналандырылыр:

1.Јајлыгдан бөјүк, баш, бојун, синәни там өртән бөјүк парча (чадра)

2.Мәгнә вә ја јајлыг

3.Ҝениш көјнәк

Бу мәналар бир-бириндән фәргләнсә дә онлар арасында мүштәрәклик вар. Белә ҝөрүнүр ки, нәзәрдә тутулан "Лисанул-әрәб"ин тәбиринҹә чадрадан нисбәтән кичик, јајлыгдан бөјүк бир өртүкдүр.

Диҝәр тәрәфдән бујурулур ки, гадынлар ҹәлбабла бәдәнләрини там өртсүнләр. Јәни өртүк елә шәкилдә олмасын ки арабир бәдән ачыг галсын. Бәзиләри иддиа едирләр ки, бурада үзүн дә өртүлмәси нәзәрдә тутулуб. Амма тәфсирчиләр арасында әксәријјәт бу фикри гәбул етмир. Һиҹаб һөкмүндә үз, әлләр нәзәрдә тутулмајыб. Тәбии ки, бу мөвзуда фәргли фикир билдирән фәгиһләр вар. Бәзиләри үз вә әлләрин өртүлмәсини еһтијат сајыр. Онларын нәзәринҹә, үз вә әлләр өртүләрсә фитнә-фәсадын гаршысы алынар. Һәр һалда ајәдән ајдын олур ки, һиҹаб һөкмү әввәлләр дә олуб, садәҹә бу һөкмә фәргли шәкилдә риајәт едилиб. Ајәдә тәкид олунур ки, һиҹаба дәгиг риајәт едилсин.

Ајә назил оландан сонра әввәлләр һиҹаба риајәт етмәмиш әхлаглы ханымларын әксәриндә пәришанлыг јаранды. Онлар нә заманса һиҹаба риајәт етмәдикләринә ҝөрә ниҝаран идиләр. Она ҝөрә дә ајәнин сонунда Аллаһын мәрһәмәти өнә чәкилир. Бәли, Аллаһ наданлыг уҹбатындан вәзифәсинә әмәл етмәјиб, сонрадан төвбә едәнләри бағышлајыр.

Мәлум ајәнин тәфсириндә нәзәрдә тутулур ки, һиҹабда мәгсәд гадынын тәһлүкәсизлији, мүһафизәсидир. Чадра вә ја башга өртүјүн олмасы мүһүм дејил. Рәвајәтләрдә бујурулур ки, гадынын һиҹабы онун бәдәнини өртмәлидир. Белә ки, гадынын ҝөркәминә ҝөрә азғын адамлар она тамаһ салмамалыдыр. Демәк, истәнилән бир шәкилдә һиҹаб бәдәнин ҝөрүнмәсинин гаршысыны алмалыдыр.

Һиҹабын гара олмасы мәсәләсини психоложи бахымдан арашдырсаг даһа дүзҝүн олар. Психолоҝијада гара рәнҝ сәрһәд мәфһуму дашыјыр. Гара рәнҝдә ҝејинән инсан ҝөстәрмәк истәјир ки, бир мәһдудијјәтә етигадлыдыр. Амма бу һансы мәһдудијјәтдир? Инсанын мәгсәди фәргли ола биләр. Адәтән, әзадар инсанлар гара ҝејинир. Бунунла ҝөстәрмәк истәјирләр ки, онларла мәрһум арасында сәрһәд јараныб. Бәзән дә шәхсијјәти ҝөстәрмәк үчүн гара ҝејимдән истифадә олунур. Әксәр сијасиләрин гара костјум ҝејинмәси буна мисал ола биләр. Мүсәлман гадынын гара чадраја бүрүнмәси дә охшар мәгсәд дашыјыр. Мүсәлман гадын ҹәмијјәтә месаж верир ки, о тохунулмаздыр, ҹәмијјәтлә онун арасында бир сәрһәд вар. Бу сәрһәд онун намәһрәмләрдән һифз едир. Гара һиҹаб тамаһкар инсанларын чиркин нәзәрләри гаршысында бир сипәрдир.

Инсан психолоҝијасында белә бир хүсусијјәт дә вар ки, гара рәнҝә бахмаға мејилли дејил. Башга рәнҝләр инсанын диггәтини чәкир, онун фикрини башга мөвзулардан ајырыр. Адәтән, мүштәринин диггәтини ҹәлб етмәк үчүн гара јох, башга рәнҝләрдән истифадә олунур.

Психологлар билдирирләр ки, гара рәнҝдә инкар месажы вар. Ағ рәнҝ исә разылыг билдирир. Белә чыхыр ки, гара рәнҝдә ҝејинән ханым намәһрәмин мејлинә јох ҹавабы верир. Рәнҝли ҝејинән исә бәлкә дә билмәдән өзүнү диггәт мәркәзиндә гәрар верир. Дејирләр ки, һекајәни ағ үзәриндә гара илә јазыр вә гара рәнҝдә нөгтә гојурлар. Јәни бу нөгтәдән сонра һеч нә јохдур.

Инамла дејә биләрик ки, рәнҝарәнҝ ҝејинмиш гадынын тәһлүкәсизлији тәмин олунмајыб. Гадыны ҹәмијјәтдә ән үстүн шәкилдә горујан гара чадра, гара рәнҝли бөјүк парчадыр. Гара чадра чиркин бахыш вә нијјәтләрә јолу гапајыб. Бәзи психологлар гара рәнҝдә ҝејимин башгалары илә үнсијјәтә јох месажы вердијини билдирир.

Бәли, гара чадра өртән гадын намәһрәм бахышлара јох дејир, белә үнсијјәтләрдән имтина етдијини билдирир. Гаршы тәрәфә елан олунур ки, мәним сизинлә үнсијјәтә рәғбәтим јохдур.

Нәҹиб вә иффәтли мүсәлман гадынлары өз һөрмәтләрини, ләјагәтләрини горумаг үчүн евдән чыханда гара чадраны башга өртүкләрдән үстүн тутурлар. Онлар бу өртүкдә өзләрини азад һисс едир, руһијјәләри сағлам олур. Онлар дәрк

едирләр ки, рәнҝарәнҝ, ҹазибәли ҝејимләр һәјат јолдашы үчүндүр. Гадынын евдә рәнҝарәнҝ, ҹәмијјәтдә гара рәнҝдә ҝејинмәси аилә мүһитиндә арамлыг јарадыр. Бу ҝејим валидејнә, һәјат јолдашына сәдагәтин еланыдыр.

Бүтүн дејиләнләри нәзәрә алараг бу нәтиҹәјә ҝәлә биләрик ки, гадыны ҹәмијјәтдә намәһрәмдән ән үстүн шәкилдә горујаҹаг ҝејим гара чадрадыр. Бу елми бир мәсәләдир. Һиҹаба ҹидди риајәт едән, ону өвладларына севдирән аналарын Аллаһ гаршысында бөјүк еһтирамы вар. Сәмави динләр һиҹаб һөкмү верәндә һиҹабын маһијјәти ајдын дејилди. Узун әсрләрдән сонра психологлар һиҹабын әһәмијјәти илә бағлы аргументләр ортаја гојур.

Үстүн һиҹаб о һиҹабдыр ки, сәдәф мирварини горудуғу кими өз саһибини горусун. Һиҹаб бәдәнә елә јапышмамалыдыр ки, бәдән гурулушу ҝөрүнсүн. Тәәссүф ки, бу ҝүн бәзи мүсәлман ҹәмијјәтләриндә һиҹаб формал шәкилдә гәбул олунуб. Бәзән јанашы ҝедән ики ханымын јалныз баш һиссәсиндә фәрг ҝөрүнүр. Һәр икиси дар шалвар, дар көјнәк ҝејинмиш бу ханымлар арасында јеҝанә фәрг јајлыг олур. Һиҹаб дејәндә јајлыг баша дүшмәк көкүндән јанлыш бир фикирдир. Бәдәнин башдан даһа ҹазибәдар һиссәләри вар вә бу һиссәләрин зәрури һәддә өртүлмәси башын өртүлмәси гәдәр әһәмијјәтлидир.


Nur-az.com