Шрифт өлчүсү:
А+
А
А-
05 Декабр 2018

Ирфанда хиргә мәһфуму

Хиргә сөзү бир чох ирфани китабларда сејрү-сүлук вә ирфан әдәбләринә риајәт етмәк мәнасына ҝәлмишдир
Хиргә һәрфи мәнада бир мигдар парча, јахуд парчадан тикилмиш ҝејим мәнасынадыр.
Амма ирфани терминолоҝијада бәзән өз һәрфи мәнасында, бәзән дә хүсуси мәнада ишләнмишдир.

1. Хиргә ирфанда һәрфи мәнада
Бир чох ирфани мәтнләрдә хиргә сөзү көһнә палтар мәнасында ишләнир. Мәсәлән суфиләр арасында мәшһур олан бу ибарәт: “Хиргәјә етибар јохдур, дахили атәш вә һәрарәтә диггәт етмәк лазымдыр”. Бу ифадә һаггында ирфанда чохлу ачыгламалар верилмишдир. (Нүмунә үчүн Әбүл-Гасим Әбдүл-кәрим әл-Гүшејринин “Нәһвул-гулуб” китабына бахын.)
Əлбәттә, бу мәсәләјә диггәт етмәк лазымдыр ки, хиргәнин һәрфи мәнада ишләнмәсиндә мәгсәд онун башга мәнаја ишарә етмәмәси дејил. Мәгсәд онун ирфандакы хүсуси терминоложи мәнасынын гаршысында дајанан мәфһумудур.

2. Терминоложи мәнасы
Ирфан әһли хиргәјә сејрү-сүлук әдәбләринә риајәт етмәк, ирфан јолу илә мәнус олмаг вә ҝөстәришләринә әмәл етмәк тәрифи вермишдир. Бу тәрифә әсасән хиргә: суфинин өз пириндән (мүршидиндән) сејрү-сүлук ҝөстәришләри алмаг вә она әмәл етмәсидир. Мүмкүндүр бу мәнанын һәр кәсин ҝејиндији јун палтар вә ја көһнә палтар мәнаси илә һеч бир әлагәси олмасын. Она ҝөрә дә хиргә сөзү бир чох ирфани китабларда сејрү-сүлук вә ирфан әдәбләринә риајәт етмәк мәнасына ҝәлмишдир.

Бунун изаһы үчүн бир нечә нүмунәјә диггәт едәк:
1. Суфи бөјүкләри үчүн истифадә олунан тәбирләрдән бири дә “хиргә әһлинин имамы”дыр. (Нүмунә үчүн Ибн Ҹүнејд Бағдадинин “Рәсаилу ибни-Ҹунејд” китабына бахын)
Бурада хиргә суфи мәсләки, јолу нәзәрдә тутулур вә бу ифадәнин мәнасы “тәригәт әһлинин имамы”дыр.
2. Һафиз шер дили илә дәфәләрлә хиргә сөзүнү ирфани ҝөстәришләр, јахуд ирфани јол вә гајда-ганунлар мәнасына ишләтмишдир. Мәсәлән бир јердә јазыр:
Һафиз ҝејинмәз бу мејә алудә хиргәни
Еј пак шејх, бизи үзүрлү һесаб ет
(“Дивани-Һафиз”, “Дел мирәвәд зе дәстәм саһиб делан Худа ра” бејти илә башлајан гәзәл)

Хиргәнин хүсуси ҝејим, тәсәввүф әдәб вә гајдалары илә әлагәси
Хиргәнин хүсуси ҝејим, тәсәввүфүн әдәб вә гајда-ганунлары илә әлагәси барәдә демәк олар ки, тәсәввүф аләминдә әҝәр бир суфи тәригәтин бүтүн үслулларыны өз мүршидинин ҝөстәришләринә ујғун јеринә јетирсә, онларын өһдәсиндән ҝәлсә, ҹәмин һүзурунда вә хүсуси гајдаларла өз мүршидинин әлиндән хиргә алыр.
Хиргәнин ирфанда диҝәр мәналары да гејд олунмушдур.


5078 بازدید
در حال ارسال اطلاعات...
Go to TOP