Шрифт өлчүсү:

26 Август 2014

Шиәнин Әхбари голунун ифратчы нүмајәндәләриндән олмуш Һүсејн Нури Тәбриси (1838-1902) «Фәсл әл-хитаб фи тәһриф китаби-Рәбб әл-әрбаб» адлы китаб јазараг Гурани-кәримин Пејғәмбәрдән сонра тәһрифә мәруз галдығыны, онун бәзи һиссәләринин чыхарылдығыны иддиа етмишдир. Әслиндә исә онун истинад етдији рәвајәтләрин бөјүк әксәријјәтинин тәһрифлә әлагәси јохдур, ҝәтирдији бәзи әсассыз дәлилләри ҝөрәндә исә адамда онун алим олдуғуна ҹидди шүбһә јараныр.
Бәзи вәһһабиләр билмир, ја да биләрәкдән дејирләр ки, Нури бәднам китабыны мәһз Шиә һәдисләринә истинадла јазмышдыр. Еһсан Илаһизәһир өзүнүн “Шиә вә Гуран” китабында Нуринин әсас дәлилләри олан Әһли-сүннә рәвајәтләрини ҝөрмәздән ҝәләрәк јалныз Шиә рәвајәтләрини гејд етмишдир. Һалбуки онун ајры-ајры фәсилләрдә тәгдим етдији 12 дәлилинин 7-и Әһли-сүннә рәвајәтләринә, 2-и Шиә рәвајәтләринә, галаны исә мүштәрәк рәвајәтләрә әсасланыр. Буну ујғун дәлилләрә гыса нәзәрдән дә анламаг олар:
Биринҹи дәлил: Кечмиш үммәтләрин Төврат вә Инҹил китаблары тәһриф олундуғу үчүн бу үммәтин Гуран китабынын да тәһриф олунмасынын лабүдлүјү;
İкинҹи дәлил: Гуранын китаб һалына салындығы заман баш верәнләрин нормалда тәһрифлә нәтиҹәләнмәси;
Үчүнҹү дәлил: “Охунушун (тилавәтин) нәсхи” дүшүнҹәсинин рәдди вә бунун тәһриф олмасы;
Дөрдүнҹү дәлил: Имам Әлидә мөвҹуд Гуранла фәргләнән Гуран китабынын олмасы;
Бешинҹи дәлил: Абдуллаһ ибн Мәсудун мөтәбәр мүсһәфиндә мөвҹуд Гурана нисбәтән әлавәләрин олмасы;
Алтынҹы дәлил: Үбәј ибн Кәбин мөтәбәр мүсһәфиндә мөвҹуд Гурана нисбәтән әлавәләрин олмасы;
Једдинҹи дәлил: Осман ибн Әффан икинҹи дәфә Гураны топлајанда бәзи сөз вә ајәләри дүшүрмәси;
Сәккизинҹи дәлил: Гејри-шиәләрин рәвајәтләриндән әлавә, Гуранын азалмасына дәлаләт едән Шиә рәвајәтләринин дә чохлуғу;
Доггузунҹу дәлил: Кечмиш мүгәддәс китабларда вәси вә ҹанишинләрин адларынын гејд олундуғуна ҝөрә, онларын Гуранда да гејд олунмасынын ваҹиблији;
Онунҹу дәлил: Гуранын һәрф вә сөзләринә даир гираәтчиләрин фикир ајрылығы;
Он биринҹи дәлил: Гуранда үмуми шәкилдә азалмаја дәлаләт һәдисләрин чохлуғу;
Он икинҹи дәлил: Гуранда конкрет јерләрдә азалмаја дәлаләт һәдисләрин чохлуғу вә бәзи шүбһәләрә ҹаваблар.
Бу бахымдан, иддиа едә биләрик ки, Нури шиә олса да, онун Гуранын тәһрифинә даир әсасландығы әксәр дәлилләр гејри-шиә мәнбәләриндә јер алмыш рәвајәт вә ја тарихи материаллардыр. Онун бу әмәлини Әлламә Әсҝәри даһа дәгиг характеризә етмишдир: “Шејх Нури ән етибарлы Әһли-сүннә китабларына әсасланмыш вә бу јарышмада Әһли-бејт мәктәбинин Хәлифәләр мәктәбиндән ҝери галмамасыны истәмишдир. Лакин Әһли-бејт мәктәбиндә охшар дәлилләр тапа билмәдијинә ҝөрә азғын ғалиләрин рәвајәтләрини, сәнәдсиз дуалардан ҹүмләләр, Хәлифәләр мәктәбиндән кечмиш һәдисләр вә мүәллифләри танынмајан китаблардан рәвајәтләр топлајараг Әһли-бејт мәктәбинә аид етмишдир”. (Әсҝәри М. “Әл-Гуран әл-кәрим вә ривајат әл-мәдрәсәтејн”, ҹ. 3, фәсил: 1. www.аһлулбаит.ҝиҝфа.ҹом)
Мүһәддис Нури бу бәднам вә уғурсуз китабыны јаздыгдан сонра Нәҹәф, Самирра вә диҝәр шәһәрләрдә күтләви етиразлар баш вермиш, бәзи јерләрдә матәм елан олунмуш, алимләр ону төвбәјә чағырмыш, китабын чап вә нәшрини гадаған етмиш, әлејһинә тәблиғат апармышлар. Бундан әлавә, ҝүнүмүзәдәк она вә бәлли “кәшфинә” гаршы чохлу мәгалә вә китаблар јазылмыш, диссертасија вә елми ишләр мүдафиә олунмуш, Гурана, тәфсирә вә ја Шиә етигадларына даир тәхминән бүтүн әсәрләрдә фикирләри рәдд едилмиш, әлејһинә дәлилләр ҝөстәрилмишдир. Онларын һамысы һагда мәлуматымыз олмаса да, мәһз бу мәгсәдлә әрәб вә фарс дилләриндә јазылмыш монографијалардан ашағыдакыларын адларыны чәкә биләрик:
“Ала әр-Рәһим фи әр-рәдди әла тәһриф әл-Гуран” – Әбдүррәһим Хијабани Тәбризи
“Дефа әз һәриме Гуран” – Мәһәммәдҹавад Фазил Ләнкәрани
“Әдәме тәһрифе Гуран” – Һәсән Таһири Хүррәмабади
“Әфсанеје тәһрифе Гуран” – Әһмәд Мәһдәви Фәхр
“Әл-Бурһан әла әдәми тәһриф әл-Гуран” – Мирзә Меһди Бүруҹерди
“Әл-Бурһан әла әдәми тәһриф әл-Гуран” – Мүртәза Рәзәви
“Әл-Һөҹҹә әла Фәсл әл-хитаб” – Әбдүррәһман Мәһәммәди
“Әл-Гуран әл-кәрим фи ривајәт әл-мәдрәсәтејн” – Мүртәза Әсҝәри
“Әл-Гуран мәсун мин әт-тәһриф” – Лүтфуллаһ Сафи
“Әт-Тәһгиг фи нәфј әт-тәһриф” – Әли Милани
“Фәсл әл-хитаб фи әдәм әт-тәһриф” - Һәсән Һәсәнзадә Амули
“Һәгаиг һаммә һәулә әл-Гуран әл-кәрим” – Ҹәфәр Мүртәза Амили
“Һифз әл-китаб әш-шәриф” – Мәһәммәдһүсејн Шәһристани
“Кәшф әл-иртијаб фи әдәми тәһриф әл-китаб” – Мүәррәб Теһрани
“Сәламәт әл-Гуран мин әт-тәһриф” – Фәтуллаһ Нәҹҹарзадеган
“Сијанә әл-Гуран мин әт-тәһриф” – Мәһәммәдһади Мәрифәт
“Сијанә әл-Гуран мин әт-тәһриф” – Камал Һејдәри
“Тәнзиһ әт-тәнзил” – Әлирза Хосровани
“Укзубә тәһриф әл-Гуран” – Рәсул Ҹәфәриан вә с.