Шрифт өлчүсү:

07 Сентјабр 2014

Биз “әл-Кафи вә “тәһриф” һәдисләри” јазысында сүбут етдик ки, бөјүк Шиә алими Шејх Кулејнинин (864-940) иттиһам олундуғу сәксәндән артыг һәдисин һеч бири Гуранын тәһрифинә әсас вермир. Тәбии ки, һәм Шиә, һәм Әһли-сүннә китабларында ачыг-ашкар тәһрифә дәлаләт едән рәвајәтләр вардыр. Һеч шүбһәсиз, Кулејни дә онлары ҝөрмүш, лакин нәинки китабында јазмамыш, һәтта тәһрифи – Гуран ајәләринин артырылыб-азалдылмасыны инкар едән чохлу һәдисләрә јер вермишдир.
Лакин әл-Кафидә тәһриф һәдисләри олсајды белә, буну Кулејнинин фикри кими гәләмә вермәк дүзҝүн олмазды. Чүнки бу китабда тәһрифи инкар едән һәдисләр дә вар. Буну бир гәдәр ачыглајаг.
Вәһһабиләр дејирләр ки, Кулејни әл-Кафинин мүгәддимәсиндә јалныз сәһиһ һәдисләри топладығыны јазмышдыр; демәли, һәр бир һәдисдә мөвҹуд фикир һәм дә Кулејнинин фикри һесаб олунмалыдыр. Бу да нөвбәти савадсызлыгдан, ја да бәһанәдән башга бир шеј дејил. Әл-Кафидә кифајәт гәдәр зиддијјәтли һәдисләр вар. Бу заман онларын һансыны мүәллифин фикри һесаб етмәлијик?! Тәсадүфән, “тәһриф” һәдисләри арасында да беләсини ҝөрдүк. Бир һәдисдә дејилир ки, Фатимә мүсһәфиндә бир Гуран ајәси белә јохдур, диҝәр һәдисдә исә бир ајәнин Фатимә мүсһәфиндә филан формада гејд олундуғу ҝөстәрилир. Инди Кулејнинин фикрини неҹә тәјин едә биләрик: Кулејнијә ҝөрә, Фатимә мүсһәфиндә Гуран ајәси вармы, јохму? Мүәллиф өз мејарларына әсасән, сәһиһ билдији һәдисләри гејд етмәклә кифајәтләниб араларындакы зиддијјәти һәлл етмәјибсә вә өз фикрини ачыг шәкилдә ортаја гојмајыбса, онун һансы мөвгедә олдуғуну тәјин етмәк мүмкүн дејил.
İнди исә Кулејнинин гејд етдији вә тәһрифә гаршы чыхан бир нечә һәдисә нәзәр салаг:
Имам Багир (ә) Сәд әл-Хејрә јаздығы мәктубунда мүсәлманларын Гуранын ајәләрини диггәтлә горудугларыны, амма мәнасыны тәһриф етдикләрини ачыг-ашкар билдирирди: “(Аллаһын) Китабындан үз чевирмәјин бир нөвү беләдир ки, һәрфләрини горујуб, һәдләрини (мәналарыны) тәһриф едирләр. Рәвајәт едирләр, лакин риајәт (вә әмәл) етмирләр. Ҹаһилләр онун рәвајәтинин горундуғуна севинир, алимләр исә она әмәл олунмадығына ҝөрә кәдәрләнирләр”. (Кулејни. Әл-Кафи, 8/53)
İмам Багир (ә) Гуранын мүхтәлиф һәҹмләрдә дејил, ејни олдуғуну билдирәрәк бујурур: “Гуран бирдир, Бир олан тәрәфиндән бир нәфәрә назил олуб. Фәргләр исә јалныз рәвајәтчиләрә ҝөрәдир”. (Кулејни, 2/630)
Мәлум олдуғу кими, Гуранын тәһриф едилдијини дүшүнәнләр имамларын, хүсусән дә Имам Әлинин адынын чыхарылдығыны иддиа едирләр. Имам Садиг исә Гуранда һеч бир имамын адынын олмадығыны ачыг-ашкар билдирир вә бу јанлыш дүшүнҹәни көкүндән рәдд едир. Ондан “Әлинин вә Әһли-бејтин адлары нә үчүн Гуранда јохдур?” – дејә сорушана ҹаваб верир ки, Аллаһ намаз һагда ајә ҝөндәриб, амма онун үч, јохса дөрд рәкәт олдуғуну демәјиб, буну Аллаһын рәсулу тәфсир едиб. “Аллаһа, Пејғәмбәрә вә өзүнүздән олан әмр саһибләринә итаәт един!” ајәсиндә Әлинин вә Әһли-бејтин нәзәрдә тутулдуғуну да Пејғәмбәр сөјләјиб. (Кулејни, 1/286-287)
Ајәтуллаһ Хоји бу һәдис барәдә дејир: “Бу сәһиһ һәдис бүтүн белә һәдисләрә һакимдир вә онларын мәгсәдини ачыглајыр”. (Хоји Ә. “Әл-Бәјан фи тәфсир әл-Гуран”, 232) Јәни имамлар Гуранда адла дејил, ишарә вә хүсусијјәтләрлә танытдырылмышлар.
Һәмчинин Имам Садиг бујурур: “Гурана мүвафиг олмајан һәр бир һәдис ҹәфәнҝијатдыр”. (Кулејни, 1/69) Һәдисин дәјәрләндирилмәсиндә Кулејнинин илк мејары да мәһз Гуранла ујғунлуғудур. О, әл-Кафинин мүгәддимәсиндә јаздығы “Һәдисләри Аллаһын китабы илә тутушдурун; дүз ҝәләни ҝөтүрүн, зидд оланы рәдд един” (Кулејни, 1/8) һәдиси илә буну өзүнүн әсас мејары бәјан етмишдир.
Бүтүн дејиләнләрдән әлавә, јенә дә тәкрар едирик ки, “рәҹм ајәси” һәдиси кими гејри-шиә мәнбәләриндән дахил оланлары чыхмаг шәртилә, Кулејнинин әл-Кафидә топладығы һәдисләрин һеч бири Гуранын тәһриф олундуғуна әсас вермир. Һәлә үстәлик, мүәллифин дә белә бир фикирдә олдуғуну сөјләмәк исә, јумшаг десәк, хүсуси инсафсызлыг тәләб едир.