Шрифт өлчүсү:

16 Јанвар 2015

Суал: Пејғәмбәрлик һәвәсинә дүшәнләри неҹә анлатмалы?
Ҹаваб: Аллаһ-тәала бујурур: «(Мәһәммәд) Аллаһын рәсулу вә пејғәмбәрләрин сонунҹусудур». («Әһзаб» сурәси, ајә 40.)
Əлбәттә ки, ајә вә һәдисләр јалныз мөмин мүсәлманлар үчүн мөтәбәрдир. Пејғәмбәрлик ешгинә дүшмүш фырылдагчылары исә, јалныз елм вә мәнтиг јолу илә сусдурмаг олар. Белә ки, һеч бир пејғәмбәр ҝөндәрилдији ҹәмијјәтдә дәлил-сүбутсуз гәбул олунмамышдыр. Буна ҝөрә дә, бу ешгә дүшәнләр өз пејғәмбәрликләрини сүбута јетирмәк үчүн ашағыдакы тәләбләрә ҹаваб вермәлидирләр:
1. Бүтүн пејғәмбәрләр мөҹүзә илә ҝөндәрилдијиндән, иддиачы өз мөҹүзәсини ҝөстәрмәлидир;
2. Бүтүн пејғәмбәрләрин ҝәлиши өзүндән әввәлки пејғәмбәр тәрәфиндән хәбәр верилмишдир;
Иса (ә) вә онун ҝәтирдији Инҹилдә һәзрәт Мәһәммәд (с) һаггында хәбәрләр вардыр. Иддиачы өз пејғәмбәрлијинин сүбуту үчүн Гурандан дәлил ҝәтирмәлидир (Һансы ки, «Әһзаб» сурәсинин 40-ҹы ајәсиндә «Мәһәммәд пејғәмбәрләрин сонунҹусудур»-дејә бујурулур).
3. Пејғәмбәр өз дөврүнүн ән инкишаф етмиш елм саһәсиндә һамыдан үстүн олмалыдыр;
Неҹә ки, Муса мөҹүзәдә, Иса тиббдә, Мәһәммәд (с) мәнтиг вә һикмәтдә биринҹи иди.
4. Пејғәмбәр ҹәмијјәтин бүтүн проблемләринин һәлли јолуну ҝөстәрмәји баҹармалыдыр;
5. Пејғәмбәр зоракы һакимијјәтә гаршы чыхыб, иҹтимаи әдаләтин бәрпасына чалышмалыдыр;
6. Пејғәмбәрин дининә һамыдан әввәл онун ән јахын адамлары иман ҝәтирмәлидир вә с.

Суал: Евләнмәк истәдијимиз гадына баха биләрикми?
Ҹаваб: Тәфсирчиләрин фикиринҹә, евләнмәк истәјән шәхс евләнмәк истәдији гадына баха биләр.
İнсан һәјатында ән әһәмијјәтли һадисәләрдән бири, издиваҹдыр. Ислам дини бүтүн ишләрдә кор-коранә сечимин әлејһинә олдуғу кими, издиваҹ заманы да камил бәсирәт тәрәфдарыдыр. Ҝәләҹәкдә баш верә биләҹәк пешманчылыгларын гаршысыны алмаг үчүн евләнмәк истәјән инсан, нәзәрдә тутдуғу гадыны шәриәт чәрчивәсиндә камил танымалыдыр.
Һәзрәт Пејғәмбәр (с) евләнмәк истәјән јахын адамларындан биринә бујурур: «Әввәлҹәдән она бах. Бу, араныздакы мәһәббәтин дәринлијинә сәбәб олар».
Əлбәттә ки, шәриәт о шәхсә бахмаг иҹазә верир ки, онун бу гадынла евләнмәк фикири ҹидди олсун. Евләнмәјә гадын ахтармаг мәгсәди илә бахмаг, ҹаиз дејил. Һәтта иҹазә верилдији тәгдирдә, шәһвәтлә бахмаг һарамдыр.

Суал: Инсан өз өмрүнү неҹә узада биләр?
Ҹаваб: Бу суал бәшәр тарихи бојун инсанлары дүшүндүрмүшдүр. Амма бу саһәдә арашдырма апаран әксәр тәдгигатчылар, мәсәләјә сырф физиоложи бахымдан јанашмышлар. Ислам дини физиоложи амилләрин инсан өмрүнә тәсирини нәинки инкар етмир, һәтта бу саһәдә ҝөстәришләр дә верир. Инсанын нормал јуху вә гидаланма режими, онун өмрүнүн узунлуғунда әһәмијјәтли рол ојнајыр.
Амма бундан да әһәмијјәтли амилләр вардыр. Һәзрәт Пејғәмбәр (с) бујурур: «Аллаһ јолунда сәдәгә вә гоһумлары јохламаг евләри абад едиб, өмүрләри узадар». («Тәфсири Нурус-сәгәлејн», 4-ҹү ҹилд, сәһ. 354.)
Һәзрәт (с) өз бујуругларында зинаны мәһкум едәрәк бујурур: «Еј мүсәлманлар, зинадан чәкинин. Онун алты пис нәтиҹәси вардыр ки, үчү дүнјада, үчү исә ахирәтдәдир. Зинанын дүнја һәјатындакы үч тәсири бунлардыр: инсанын нуруну апарар, касыблыг ҝәтирәр, өмүрү гысалдар». («Сәфинәтул-биһар», 2-ҹилд, сәһ.23.)
Демәк, өмүрүнүн гысалмасындан еһтијатланараг еколожи саф гидалара үстүнлүк верән инсан, өз мәнәвијјатына да нәзәр салмалыдыр. Инсанын шәраб ичиб-ичмәмәсинин, зина едиб-етмәмәсинин, гадынын һиҹаблы олуб-олмамасынын Аллаһ үчүн һеч бир фајдасы јохдур. Ислам дининдә нәзәрдә тутулмуш бүтүн һәддләр, јалныз вә јалныз инсанын дүнја вә ахирәт сәадәтини тәмин етмәк үчүндүр.

Суал: Руһларла әлагә сахламаг мүмкүндүрмү?
Ҹаваб: «Фатир» сурәсинин 22-ҹи ајәсиндә бујурулур: «Дириләрлә өлүләр ејни дејилләр. Шүбһәсиз ки, Аллаһ (һагг сөзү) истәдији шәхсләрә ешитдирәр. (Амма еј Пејғәмбәр) сән исә гәбирләрдә оланлара ешитдирән дејилсән».
Бәдр дөјүшүндә өлдүрүлмүш кафирләрә мүраҹиәтлә данышан Пејғәмбәр (с), Өмәрин етиразы илә гаршылашды. Һәзрәт (с) «онларын ки, руһу јохдур» дејән Өмәрә белә ҹаваб верди: «Мәним дедикләрими сиз онлардан јахшы ешитмирсиниз. Садәҹә, онларын ҹаваб вермәк гүдрәти јохдур». («Руһул-бәјан».)
Бүтүн мүсәлманлар намазын сонунда пејғәмбәрә салам ҝөндәрирләр. Дүнјасыны дәјишмиш инсанын ҹәсәдинә «ла илаһә илләллаһ» тәлгин едилир. Бүтүн бунлар мөтәбәр һәдисләрә әсасән иҹра олунур. Әҝәр дүнјасыны дәјишмиш инсан бизи ешитмирсә, һансы әсасла она салам ҝөндәрмәли вә ја тәлгин етмәлијик?!
«Нәһҹүл-бәлағә»дә өлүләрин руһу илә әлагәјә ишарә олунур вә һәзрәт Әлинин (ә) мөминләрин руһу илә данышдығы билдирилир.
Өлмүш инсанын дүнја һәјаты илә әлагәси кәсилсә дә, Аллаһын ирадәси илә белә бир әлагә мүмкүндүр.

Суал: Гурани-кәримин 114 сурәси олдуғу һалда, нә үчүн «Јасин» сурәси даһа чох тилавәт олунур?
Ҹаваб: Бу сурә «ја» вә «син» мүгәттә һәрфләри илә башлајыр. Имам Садиг (ә) бујурур: «Јасин Аллаһын Рәсулунун адыдыр. Чүнки бунун ардынҹа бујурулур ки, «сән мүрсәл (шәриәт саһиби олан) пејғәмбәрләрдәнсән». Сурәдә јараныш, гијамәт, һәјат вә өлүм һаггында мүхтәлиф сәһнәләрлә гаршылашырыг.
Һәдисләрдә «Јасин» сурәси «Гуранын гәлби» адландырылыр. Имам Садиг (ә) бујурур: «Бу сурәни гүрубдан әввәл охујан инсан ҝүн узуну һифз олунар вә бол рузидән фајдаланар. Һәр кәс бу сурәни јатмаздан әввәл охуса, Аллаһ мин мәләк мәмур едәр ки, ону һәр шејтан вә һәр бәладан горусун». («Мәҹмәул-бәјан».)
Лакин бу фәзиләтләр сурәни кор-коранә охујана јох, онун мәфһумуну дүшүнүб, анлајанлара шамилдир. Елә бир дүшүнҹә ки, инсанын әмәлләринә сирајәт едир!

Суал: Јухуја әмәл етмәк олармы?
Ҹаваб: Јуху үч гисмдир: јозуму олан илаһи, доғру јухулар; инсаны доғру јолдан аздыран шејтани јухулар; бир иш һаггында чох дүшүнмәкдән јаранмыш әсассыз јорғунлуг јухулары.
İбраһим Пејғәмбәр (ә) оғлу Исмајыли ҝөрдүјү јухуја әсасән гурбан кәсмәк гәрарына ҝәлмишди. Мараглыдыр, инсан јухуја әсасән белә бир ҹидди гәрар гәбул едә биләрми?
Пејғәмбәрләр бир сыра мәсәләләрдә, еләҹә дә јуху мәсәләсиндә ади инсанлардан фәргләнирләр. Онлар јалныз илаһи јухулар ҝөрүр, бәзән исә вәһји јуху васитәси илә гәбул едирләр. Бәзи рәвајәтләрдә Ибраһимин ујғун јухуну үч ҝеҹә ардыҹыл ҝөрдүјү нәгл олунур.
Башга бир рәвајәтдә нәгл олунур ки, шејтан Ибраһимә, «ҝөрдүјүн јуху шејтани јухудур» дејә вәсвәсә едирди. Амма Ибраһим әмин иди ки, пејғәмбәрләр шејтани јуху ҝөрмүрләр.
Демәк, ади инсанларын ҝөрдүјү јухуја әсасән әмәл етмәси, мәнтиги дејилдир вә јухуда верилән ҝөстәришә мүтләг әмәл олунмасы хүрафатдыр.