Дүнјада шөһрәт газанмыш әдәби әсәрләрә гадаға гојулмасы нормал гаршылана билмәз. Бәзиләри елә дүшүнүрләр ки, Гәрб вә Америкада китаб саһәсиндә там азадлыгдыр, јалныз мүсәлман өлкәләриндә мүәјјән мәһдудијјәтләр вар. Һәгигәт исә тамам башгадыр. Даим азадлыгдан дәм вуран Гәрб өлкәләриндә китаб сензурасы вармы? Чохлары елә дүшүнүр ки, белә бир мәһдудијјәт ола билмәз. Амма бу саһә илә таныш оланлар јахшы билир ки, Гәрбдә китаб гадағасы дүнјанын башга өлкәләриндән ҝери галмыр. Иддиамызын сүбуту үчүн бәзи мәшһур китабларын адыны чәкмәјә мәҹбуруг. Әввәла, сионизм, һолокаст мөвзусунда јазылмыш тәнгиди китаблара бүтүн гапылар бағлыдыр. Неҹә ки, дүнја шөһрәтли философ Роже Гаруди “Исраил сијасәтинин баниләри” китабына ҝөрә Франсада мәһкум олунду. Франса мәһкәмәси китаба гадаға гојду, јазычы 240 мин франк ҹәримәләнди. Һансы ки, Гарудинин әсәри елми арашдырма иди вә сәнәдләрә әсасланырды. Һолокаста гаршы әлинә гәләм алан бүтүн Авропа јазычылары ејни агибәтлә үзләшир. Китаб гадағасы Америкада о гәдәр ҝенишдир ки, һүгуг мүдафиәчиләри китаб гадағасы ады алтында семинарлар кечирир. Гадаған олунмуш китаблар сијаһысында танынмыш мүәллиф вә әсәрләр јер алыб. Бу әсәрләр әсасында чәкилмиш филмләрин дә екрана чыхмасы гејри-мүмкүндүр.
Америка јазычысы Ҹон Штејнбек “Гәзәб салхымлары” китабында Америкадакы аҹынаҹаглы һәјатдан јазыр. 20-ҹи әсрин ән мәшһур романларындан олан бу әсәр Америкада гадағандыр вә онун чап олунмуш нүсхәләри нүмајишкәранә шәкилдә јандырылыб. Мүәллифин “сичовуллар вә инсанлар” китабында Америкадакы јохсуллуг тәсвир олунуб. Әсәрдә ирги ајры-сечкилик, евсизләр ордусунун һејвани һәјаты усталыгла гәләмә алыныб. Бу китаб нәшријјат вә мағазалардан јығылыб вә сәрт гадағаја мәруз галыб.
Сәрһәдсиз Репортјорлар тәшкилаты 2013-ҹү илдә Американы сөз азадлығынын сәвијјәсинә ҝөрә 32-ҹи өлкә кими гејд едиб. Ҝениш екранда шөһрәт газанмыш филмләрдән бири Маргарит Мичелин романы әсасында чәкилмиш “Күләк апаран” филмидир. Китаб дүнја шөһрәти газаныб. Америкада исә бу китаб гадаған олунуб.
Стенли Кубрејкин “Гурулмуш портағал” филми мәшһур јазычы Антони Бергсин ејни адлы романы әсасында чәкилиб. Америкада һәм китаб, һәм дә филм гадағандыр. Бу филмә гаршы әсасән католикләр чыхыш едир.
Сәрһәдсиз Репортјорлар тәшкилаты бүтүн бунлары нәзәрә алараг Америкада сөз азадлығынын јарарсыз вәзијјәтдә олмасы барәдә һесабатлар верир. Ҹејки Ролингин “Һерри Потер” әсәри бир нечә ҹилддир вә там екранлашдырылыб. Бу китаб мүсәлман өлкәләриндә, әсасән Иранда севилән китаблардандыр. Һансы ки, бу әсәр вә филм Британијада гадаған олунуб. Инҝилис јазычысы Ҹорҹ Оролун “Һејванлар бијабаны” әсәри өтән әсрин сонларында бөјүк шөһрәт газанмыш филмләрдәндир. Китабда коммунист ингилабы илә бағлы тәнгиди фикирләр сәсләндијиндән әсәр Русијада гадаған олунуб. Советләр Бирлији дағылса да бу китаб үзәриндән гадаға ҝөтүрүлмәјиб.
Ел Франк Буемин ушаглар үчүн јаздығы “Уз шәһәринин ҹадуҝәри” китабы Американын бир чох штатларында сосиализмин тәблиғи иттиһамы илә гадан едилиб.
Дүнја шөһрәтли әсәрләрдән бири дә “Һеклибери Финин маҹәралары” китабыдыр. Бу китаб “Том Сојјер”ин давамы сајылыр. Китаб 1884-ҹү илдә нәшр олунуб вә иргчилијә гаршы олдуғу үчүн бир ил сонра гадаған едилиб. Гадаған олунмуш китаблар арасында мәшһур “Том әминин комасы”, “100 ил тәнһалыг”, “Сатыҹынын өлүмү” кими дүнјашөһрәтли китаблар вар. Бу китаблары Американын һеч бир китабханасында тапа билмәзсиниз.
“Анти-Америка фәалијјәтләри комитәси” адлы тәшкилат бу өлкәдә минләрлә китабын гадағасына наил олуб. Икинҹи дүнја мүһарибәси ҝедишиндә президент Рузвелт сензура мәркәзи јарадыб.
Бу кичик мәгаләдә мәгсәдимиз бу олду ки, мүсәлман өлкәләрини гадағалар өлкәси кими таныјанлары Гәрб вә АБШ һәгигәтләри илә гисмән таныш едәк. Гәрб вә АБШ-да гадаған олунмуш дүнја шөһрәтли әксәр әсәрләр мүсәлман өлкәләриндә раһатҹа тәрҹүмә олунуб јајылыр вә севил-севилә охунур.
Nur-az.com/Тебјан
