“Мән Әли (ә) аиләсини јохламышам, онларын ардынҹа ҝедәнләр вар-дөвләтә, мәнсәбә, гәләбәјә чата билмәз...”
Бир шәхс сәнинлә мәсләһәтләширсә, бу о демәк дејил ки, сән она мәсләһәт вермәк һаггына маликсән...
Тарихи ҹәрәјаншүнаслыг нәзәриндән Имам Һүсејн (ә) дөврүндәки ҹәмијјәти үмуми 3 ҹәрәјана тәсниф етмәк олар.
Биринҹи ҹәрәјан Сејјидүш-Шүһәда өзү вә онун көмәкчиләридир. Бу инсанлар Кәрбәла сәһрасында Имам Һүсејнлә (ә) бирликдә шәһадәтә чатдылар. Бу инсанлар јүксәк мәрифәт саһиби идиләр, өз дөврләриндәки дини мәсәләләри јахшы дәрк едирдиләр. Онлар дәлилләр әсасында имамәт үсулуна инандыгларындан ајры-ајры мөвзуларда Имам Һүсејнлә (ә) мүбаһисә етмир, онун бахышыны камил бахыш сајырдылар. Онларын нәзәринҹә, Имам бүтүн хәта вә сәһвләрдән мәсум, нәфс истәкләринә табе олмајан һәгиги мөмин иди. Имамын сөзүнү Аллаһын сөзү кими гәбул едирдиләр. Имамын сөзләри дүшмәни танымагда, ҝүнүн мәсәләләрини дәјәрләндирмәкдә мөһкәм дәлил сајылырды.
Диҝәр тәрәфдән, бу инсанларын бахышы сағлам иди. Онлар салеһ әмәл саһибләри идиләр. Тәкҹә сағлам бахыш инсаны сәһвдән горуја билмир. Чохлары Имам Һүсејнин (ә) Ашура ҝүнү һаглы олмасыны билсә дә, гарынлары һарамла долдуғундан она гаршы дајанмышдылар. Һансы ки һәм сағлам бахышлары варды, һәм дә салеһ әмәлләри.
Икинҹи ҹәрәјана Језидин рәһбәрлик етдији әмәвиләр дахил иди. Онларын бахышы зүлм вә фәсад үзәриндә гурулмушду. Бу ҝүн биз Језидин азғын олдуғуну там ајдын дәрк едирик. Амма һәмин дөврдә буну тәјин етмәк о гәдәр дә асан дејилди. Бәни-Үмәјјәнин мәнтиги мүстәбид мәнтиги, тәкәббүр мәнтиги, алчалтмаг мәнтиги иди. Шүбһәсиз ки, белә бир мәнтиг мәгбул дејил. Америка, Исраил, Инҝилтәрә һазырда Бәни-Үмәјјәнин мәнтигинә маликдир вә өзләрини үстүн сајырлар. Модерн Гәрб дүшүнҹәси елә Бәни-Үмәјјә дүшүнҹәсидир. Садәҹә нәзәријјәләри даһа ҹазибәдар вә ҝүҹлүдүр. Имам Һүсејн (ә) ҹәрәјаны бу ҹәрәјана гаршы иди. Һүсејн (ә) ҹәрәјаны әмәви ҹәрәјанына там зидд бир ҹәрәјан сајыла биләр.
Үчүнҹү ҹәрәјан ики ҹәрәјан арасында јерләшир. Бу ҹәрәјаны таымағын хүсуси әһәмијјәти вар. Даһа чох әһатәли олан бу ҹәрәјана бу ҝүнә гәдәр бир о гәдәр дә диггәт јетирилмәјиб. Амма бу барәдә данышмаг чох зәруридир. Бу ҹәрәјан өзү кичик груплара бөлүнүр. Бу ҹәрәјандан оланлар бәзән заһирдә, бәзән исә батиндә Имам Һүсејни (ә) севәнләр идиләр. Амма онларын севҝиси Кәрбәлада оланларын севҝиси кими дејилди. Бу севҝи онларын Ашураја үз тутмасы үчүн бәс етмәди. Бу ҹәрәјана дахил олан груплар мүхтәлиф бәһанәләрлә Имам Һүсејн (ә) гијамына гошулмадылар.
Үчүнҹү ҹәрәјанда бир груп инсан Әһли-Бејтлә (ә) бирликдә һәрәкәт етсә дә онларын дүнја мараглары ҝүҹлү иди. Һәр һалда Әһли-Бејтин (ә) һакимијјәт гурмаг мәгсәди дә варды. Бәзиләри белә бир һакимијјәт гурулаҹағы заман өз арзуларына чата биләҹәјини планлашдырырды. Куфә вә Бәсрә әһалисинин бир һиссәси бу група аид едилә биләр. Бәсрә гәбиләләриндән биринин башчысы олан Әһнәф бин Гејс Сиффејн дөјүшүндә Һәзрәт Әлинин (ә) гошунунда иди. Имам Һүсејн (ә) Кәрбәлаја үз тутанда она мәктуб јазыб көмәк истәди. О ҹаваб верди ки, биз Әбәл-һәсән (ә) өвладларыны сынагдан кечирмишик. Онларын һакимијјәт, вар-дөвләт топламаг, мүһарибәдә һијлә ҝүҹү јохдур.” О өз ҹавабы илә Әһли-Бејтлә (ә) кечмишдәки достлуғунун сиррини ачмыш олду. Өзү дејир ки, мән Әли (ә) аиләсини јохламышам, онларын ардынҹа ҝедәнләр вар-дөвләтә, мәнсәбә, гәләбәјә чата билмәз. Демәк, бир групун Әһли-Бејтә (ә) ардыҹыллыгдан мәгсәди дүнја мәнафеләринә чатмаг олуб. Онлар нә заман мәнафеләри тәмин олунубса Әһли-Бејт (ә) ардынҹа ҝедибләр.
Икинҹи бир груп инсан Имамдан аралы дајанырды, заһирдә өзүнү Әһли-Бејти (ә) севәнләр кими танытдырырды. Гәлбләриндә исә мәһәббәт јох иди. Бу групдан оланлара нүмунә олараг Абдуллаһ ибн Өмәрин адыны чәкә биләрик. Имам Һүсејн (ә) Мәдинәдән Мәккәјә үз тутанда о Имамын јанына ҝедиб ағлады, Имамы Језидлә сүлһә, она бејәтә дәвәт етди. Бәзиләри дејә биләр ки, Абдуллаһ ибн Өмәр фәгиһ, абид, заһид вә мүгәддәс бир адам олуб. Садәҹә салдәлөвһлүјү сәбәбиндән Имам Һүсејнә (ә) көмәк етмәјиб. Амма тарихи дәлилләр башга сөз дејир. Һәмин Абдуллаһ ибн Өмәр Сејјидүш-Шүһәдадан габаг Һәзрәт Әлијә (ә) бејәт етмәмишди. Демишди ки, сизә бејәт етмәмәјимин сәбәби гиблә әһли илә вурушмағыныздыр. Амма бу шәхс Һәҹҹаҹ ибн Јусиф кими ганичән бир инсана бејәт етди. Мараглыдыр ки, Абдуллаһ ибн Өмәр Һәҹҹаҹ ибн Јусифә бејәт етмәк үчүн онун ҝөрүшүнә ҝедәндә Һәҹҹаҹ дејир ки, мәним әлим мәшғулдур, ајағыма бејәт ет. Абдуллаһ онун ајағына бејәт едир. Ганичәнлији илә танынан Һәҹҹаҹ ибн Јусиф 20 иллик һакимијјәти дөврүндә минләрлә инсан ганыны ахытмышды, 12 мин нәфәри һәбсә алдыгдан сонра ишкәнҹә алтында гәтлә јетирмишди. О өләндә һәбсханасында 50 мин киши 30 мин гадын һәбсдә олуб. Бу инсанлардан 16 мин нәфәрини һәбсдә лүт-үрјан вәзијјәтдә сахлајырлар. Гадынлары вә кишиләри бир јердә, дам өртүјү олмајан зинданларда сахлајырдылар. Бу инсанлар јајын истиси, гышын сөјуғунда әзаб чәкирди. Абдуллаһ ибн Өмәр белә бир адама бејәт едир. Она бејәт едәндә дејир: “Пејғәмбәр (с) бујуруб ки, ким өлсә вә имамыны танымаса ҹаһил кими өлүб.” Беләҹә Һәҹҹаҹы өзүнә имам сајыр. Һәҹҹаҹ исә ону сајмадан узанмыш вәзијјәтдә ајағыны узадыр, ајағыма бејәт ет дејир.
Үчүнҹү бир груп инсан Имам Һүсејнин (ә) гијамы заманы ҹәмијјәтдән тәҹрид олуб тәнһалыға чәкилмишди. Онларын нә дүнја малында ҝөзү вар иди, нә дә гәлбләри хәстә иди. Садәҹә шүбһә ичиндә идиләр. Онлар о гәдәр дә пис инсан дејилди. Һәссас мәгамларда јаранмыш шәраитдән баш ачмырдылар. Сүлејман ибн Сурәд Хүзаи бу групдандыр. О јахшы инсан иди. Амма Имам Һүсејни (ә) јетәринҹә таныја билмәмишди, дөврүнүн һадисәләрини, Ашура өнҹәси вәзијјәти дәјәрләндирмәкдә аҹиз иди. О һәтта имама мәктуб јазды, ону гијам үчүн Куфәјә дәвәт етди. Онун јаздығы мәктубда дејилир ки, бизим рәһбәримиз јохдур, Куфәјә ҝәл, бәлкә Аллаһ сәнин васитәнлә бизи һагга ҝәтирди; Неман ибн Бәшир гәсрдә јува салыб, амма биз ҹүмә ҝүнү она игтида етмирик, бајрам намазында онунла бирликдә шәһәрдән чыхмырыг. Әҝәр билсәк ки, бураја ҝәлирсиниз, ону Куфәдән говарыг, Шама ҝөндәрәрик!..
Амма о Имам Һүсејнин (ә) һагг олдуғуну, Језидин азғын бир сүлаләјә бағлылығыны билдији һалда Имамын көмәјинә ҝәлмәди, шәккә дүшдү. Сүлејман ибн Сурәд Хүзаи Ашурадан сонра пешиман олду, деди ки, биз Имам Һүсејни (ә) чағырдыг, амма она көмәк етмәдик. Имамын шәһадәтә чатмасында өзүнү мүгәссир сајырды. Деди ки, шәһид олмајынҹа пакланмарыг. Буна ҝөрә дә Тәввабин гијамына башчылыг етди. Сөһбәтләриндән бириндә дејир: “Биз Пејғәмбәр (с) өвладынын ҝәлишини ҝөзләјирдик, амма о ҝәләндән сонра сустлүк ҝөстәрдик, сејирчи мөвге тутдуг. Ҝөзләдик ки, пејғәмбәр өвлады, онун јадиҝары ҝөзүмүзүн гаршысында гәтлә јетирилсин. Галхын ајаға, Аллаһ гәзәбләниб. Аилә-өвладларынызын јанына гајытмајын. Инанмырам ки, Имамын гатилләрини өлдүрәнә гәдәр Аллаһ биздән разы галсын. Өлүмдән горхмајын, өлүмдән горхсаныз зәлил олаҹагсыныз.”
Сүлејман ибн Сурәдин һәјатына Әмирәлмөминин дөврүндә нәзәр салсаг ҝөрәрик ки, һәзрәт Ҹәмәл савашында Куфәдән көмәк истәмишди, амма Сүлејман ҝәлмәмишди. Ҹәмәл савашындан сонра Һәзрәт Әли (ә) Куфәјә дахил оланда Сүлејман онун ҝөрүшүнә ҝетди. О, Куфәнин башчыларындан сајылырды. Һәзрәтин ҝөрүшүнә чатанда һәзрәт ону дөјүшә ҝәлмәдији үчүн мәзәммәт етди. Сүлејман бәһанә ҝәтирди. Һәзрәт Әли (ә) бујурду: “Сән шүбһәјә дүшдүн, ҝөзләмә мөвгеји тутдун, һијләјә әл атдын. Һансы ки мәним нәзәримдә етибарлы адамлардан идин. Пејғәмбәр (с) Әһли-Бејтинә (ә) көмәк етмәмәјинин сәбәби нә олду?” Сүлејман ишләриндә сабитгәдәм дејилди, тез шәккә дүшүрдү. Ибн Сәд “Әл-Тәбәгатул-Кубра” китабында Сүлејман һаггында јазыр: “О чох тәрәддүд едән вә садәлөһв бир адам иди.”
Үчүнҹү ҹәрәјандакы груплардан бири дә чох ибрәтамиз бир групдур. Ҝүнүмүз үчүн бу групун өјрәнилмәсинин дәјәри бөјүкдүр. Бу инсанлар һәгигәтән Имам Һүсејнин (ә) тәрәфдары идиләр. Нә гәлбләри хәстә иди, нә ҝүнаһ әһли идиләр, нә дә мүнафиг идиләр. Ҹиһаддан да горхмурдулар. Амма Имамәт мәсәләсинә кәрбәладакылар кими бахмырдылар. Бахышлары дәрин дејилди. Онлар дүшүнүрдүләр ки, Имам бәзи мәсәләләрдә онларла мәсләһәтләширсә онлар да имама мәсләһәт верә биләрләр. Бу чох мараглы нөгтәдир. Бир шәхс сәнинлә мәсләһәтләширсә, бу о демәк дејил ки, сән она мәсләһәт вермәк һаггына маликсән. Бу инсанлара елә ҝәлирди ки, онлар Имам һаггында гәрар чыхара биләрләр. Имамын тутдуғу јолу сәһв саја биләрләр. Онлар дүшүнүрдүләр ки, Ашура һадисәсиндә Језидлә саваш мејданына чыхмаг сәмәрәсиздир, куфәлиләр вәфасыздыр, Имам мүтләг мәғлуб олаҹаг... Бу тәһлилләри әсасында нәтиҹә чыхардырдылар ки, гијам фајдасыздыр. Буна ҝөрә дә Имама јолдашлыг етмәдиләр. Бу бахыш һәтта Бәни-Һашимә, Имам Һүсејнин (ә) гоһумларына да сирајәт етмишди. Дүшүнүрдүләр ки, Имам ҹаныны бош јерә фәда едир. Имам онлара мәктубунда јазырды ки, ким мәнә гошулса шәһид олаҹаг, ким мәнә гошулмаса гәләбәјә чатмајаҹаг.
İбн Ҹәфәр Бәни-Һашим тајфасынын, Имам Һүсејнин (ә) гоһумларынын бөјүкләриндән сајылырды. Һәтта Кәрбәла һадисәсиндә өз оғлуну Имам Һүсејнә (ә) көмәјә ҝөндәрди. Кәрбәлада оғлу шәһид олду. Амма өзү ҝетмәди. Имама дејирди ки, бу савашын сону зәрәрәдир. Језидлә јумшаг диллә данышмағы тәклиф едирди. Имам Һүсејнә (ә) дејир: “Мәккәдән чыхма. Сәнин тутдуғун јола ҝөрә ниҝаранам. Горхурам ки, өзүнү вә аиләни мәһвә верәсән.”
Онун сөзләриндән ајдын ҝөрүнүрдү ки, өзүнү сөз саһиби билир. Имамын сөзү гаршысында сөз дејир.
Бурада гаршыја чыхан мүһүм суаллардан бири будур ки, , Ҹәфәр Тәјјарын оғлу, бөјүк пејғәмбәр сәһабәсинин овлады, Сејјидүш-Шүһәданын әмиси оғлу олан Ибн Ҹәфәр кими бир шәхс неҹә јанылыр? Арашдыранда ҝөрүрүк ки, бу шәхс сәхавәт әһлидир, мәрһәмәтлидир, амма гәнаәтчил дејил, доланышыға чох пул хәрҹләјир. Мүавијә онун бу хүсусијјәтиндән истифадә етди. Ибн Ҹәфәр үзәриндә ишләди, она пул верди. Мүавијә она 1 милјон дирһәм пул вермишди, Језид ҝәләндән сонра бу 1 милјону 2 милјона гәдәр артырды. Мүавијә иддиа едирди ки, Ҹәфәри Тәјјарын оғлуна онлар гәдәр көмәк едән олмајыб. Доғрудур ки, Ҹәфәр бу пуллары инфаг едир, јохсуллара пајлајырды. Бунунла белә һәмин пуллары гәбул етмәси Бәни-Үмәјјәјә мүнасибәтдә јумшаг мөвге тутмасына сәбәб олду. Мүавијә онун гызыны Језидә алмаг истәјир. О да бу издиваҹа разы олур. Амма Имам Һүсејн (ә) бу ишә мане олуб бујурур: “Иш бир јерә чатыб ки, бунлара гыз вермәк истәјирсән?! Мәҝәр онларын гылынҹындан Бәни-Һашимин ганы даммыр?!” Имамын ҹавабында Ибн Ҹәфәр дејир ки, чарәм јохдур, борҹум вар. О бу издиваҹ сајәсиндә борҹуну өдәмәјә үмид едир.
Мүавијәнин планы бу иди ки, Ҹәфәри-Тәјјарын јүксәк мәгамындан суи-истифадә едиб өзүнү Әли (ә) аиләсинә гаршы гојсун. Мәгсәди Ибн Ҹәфәрә пул вермәклә Әли (ә) аиләсини кичилтмәк иди. Бир дәфә она дејир: “Һәсән вә Һүсејни (ә) нә гәдәр бөјүк һесаб едирсән? Онлар сәндән үстүн дејил, аталары да атандан үстүн олмајыб. Әҝәр Фатимә (ә) пејғәмбәрин гызы олмасајды, дејәрдим ки, сәнин анан Әсма да аналарындан әскик дејил.” Мүавијәнин сөзү гаршысында Ибн Ҹәфәрин ҹавабы бу олур ки, анд олсун Аллаһа, онларын атасы атамдан үстүндүр. О, Мүавијәнин планларыны һисс едирди. Бунунла белә онларла јумшаг давранырды. Мәһәммәд ибн Һәнәфијјә, Ибн Ҹәфәр, Ибн Аббас Имам Һүсејнә (ә) чох бағлы олдуглары һалда Кәрбәлаја ҝетмәдиләр. Һансы ки нә заман лазым олмушдуса имамын көмәјинә тәләсмишдиләр. Кәрбәла һадисәсиндә исә бу аддымы дүзҝүн сајмырдылар. Бүтүн бунлар ҝөстәрир ки, бир гијама бағлы олмаг бүтүн ингилаба бағлы олмаг демәк дејил. Бунун да мәртәбәләри вар. Ибн Ҹәфәр өз зәиф ирадәси илә ән ашағы мәртәбәдә гәрар тутурду.
Дөрдүнҹү група дахил оланлардан бири дә Ибн Аббасдыр. Онун да Бәни-Үмәјјәјә мүнасибәти тәдриҹән дәјишир. Онларла силаһлы гаршыдурманы мүнасиб сајмыр. Ибн Аббасын мөвгеји дә Бәни-Үмәјјәјә үмид верир. Онун васитәси илә Әһли-Бејт (ә) чеврәсиндә либераллыг јаратмаг истәјирләр. Бу ҝүн дә дүнја империализминин нүфуз јолларындан бири будур.
Ҹәнаб Рәһбәр Ајәтуллаһ Хаменеинин дүшмән нүфузу мәсәләсинә мүнасибәти Сејјидүш-Шүһәданын бахышындан ҝөтүрүлмүшдүр. Әҝәр Сејјидүш-Шүһәданын дөврүнү арашдырсаг ҝөрәрик ки, о заман Имам Һүсејн (ә) залым режимә гаршы һансы мүнасибәтдә идисә бу ҝүн Вилајәти-Фәгиһ Америка вә Ислам Республикасынын дүшмәнләринә мүнасибәтдә ејни мөвгеји тутур.
Бәни-Үмәјјәнин Америка вә Исраилә мүхтәлиф ҹәһәтләрдән охшарлығы вар. Онларын мүштәрәк маһијјәти вар. Һәр икиси һәдди ашыр, азғындыр, инһисарчыдырлар. Бүтүн аләми өз һакимијјәтләри алтына алмаг истәјирләр. Тәкҹә шиәләри јох, бүтүн Исламы мәһв етмәк истәјирләр. Һәр икиси үчүн халг әһәмијјәтсиздир. Инсанларын һаггыны раһатлыгла тапдајырлар. Гәтл-гарәтдән чәкинмирләр. Програмлы һәрәкәт едир, һијләјә әл атырлар. Белә бир дөврдә вә шәраитдә јалныз дөврүн рәһбәринә гејд-шәртсиз, сорғу-суалсыз табе оланлар доғру јолда галыр. Онларын бүтүн рәфтар вә әмәлләри илаһи рәһбәрин сөз вә рәфтарларына ујғундур.
Vilayet.nur-az.com
