Шүбһәсиз, Исламын һәгиги тарихи Ислам Пејғәмбәринин (с) пејғәмбәрлијә сечилдији ҝүн башлајыр.
Шүбһәсиз, Исламын һәгиги тарихи Ислам Пејғәмбәринин (с) пејғәмбәрлијә сечилдији ҝүн башлајыр. Елә бир ҝүн ки, Ислам Пејғәмбәри (с) инсанларын һидајәти, доғру јола јөнәлмәси, тәкамүл вә сәадәтә јетмәси үчүн сечилди вә вәһј мәләји Ҹәбраил-Әминин “Иннәкә Рәсулуллаһ!” (Һәгигәтән, сән Аллаһын Рәсулусан!) – нидасы илә бөјүк вәзифә вә ағыр мәсулијјәти өһдәсинә алды.
Тарихи мәнбәләрдә ҝөстәрилир ки, Ислам Пејғәмбәри (с) пејғәмбәрлијиндән өнҹә һәр ил бир нечә ҝүнлүк “Һира” мағарасына ҝедәр, ибадәт вә раз-нијазла мәшғул оларды. Пејғәмбәр (с) гырх јашында икән, һиҹрәтдән он үч ил әввәл, Рәҹәб ајынын 27-дә елә “Һира” мағарасында икән вәһј мәләји Ҹәбраил-Әмин Аллаһ тәрәфиндән бир “лөвһә” илә назил олду вә лөвһәни о һәзрәтин мүгабилиндә тутуб деди: “Игрә`”, јәни “Оху!”. Пејғәмбәр (с) дәрс охумадығы үчүн, “Мән охумағы баҹармырам!” – дејә ҹаваб вердикдә, вәһј мәләји о һәзрәти мөһкәм сыхды вә о һәзрәтә “Оху!” – дејә мүраҹиәт етди. Вәһј мәләји јенә илк ҹавабы ешитдикдә, Һәзрәти бир дәфә дә сыхды. Бу иш үч дәфә тәкрар олунду. Үчүнҹү дәфә Пејғәмбәр (с) наҝәһан һисс етди ки, мәләјин әлиндәки лөвһәни охуја билир. Одур ки, о һәзрәт вәһј мәләји Ҹәбраил-Әминин ҝәтирдији “Әләг” сурәсинин бу бир нечә ајәсини тилавәт етмәјә башлады:
بسم الله الرحمن الرحيم. اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِي خَلَقَ. خَلَقَ الْإِنسَانَ مِنْ عَلَقٍ. اقْرَأْ وَرَبُّكَ الْأَكْرَمُ. الَّذِي عَلَّمَ بِالْقَلَمِ. عَلَّمَ الْإِنسَانَ مَا لَمْ يَعْلَمْ...
“Бағышлајан вә меһрибан Аллаһын ады илә. Оху! Јарадан Рәббинин ады илә! О, инсаны лахталанмыш гандан јаратды. Оху ки, сәнин Рәббин даһа кәримдир. О (Рәббин) ки, (бәшәрә) гәләм васитәсилә елм өјрәтди. Инсана билмәдијини өјрәтди…” (“Әләг” сурәси, ајә 1-5.)
Беләҹә, Пејғәмбәрин (с) бөјүк руһу вәһј нуру илә ишыгланды. Ҹәбраилдән өјрәндикләрини гәлб сәһифәсиндә јерләшдирди. О һәзрәт илк вәһји охудугдан сонра елә һәмин мәләк Пејғәмбәрә (с) деди: “Еј Мүһәммәд! Сән Аллаһын Рәсулусан, мән дә Ҹәбраиләм.”
Пејғәмбәр (с) ағыр бир мәсулијјәти өһдәсинә ҝөтүрдүкдән сонра “Һира” дағындан ениб, мөһкәм аддымларла, гејри-ади гүдрәт вә мәләксима чөһрә илә евинә доғру јола дүшдү. Евә дахил оларкән Пејғәмбәрин (с) һәјат јолдашы Хәдиҹә (с.ә.) о һәзрәтин үзүндә тәфәккүр вә һәјәҹанын әсәрләрини ҝөрдүкдә, онун сәбәбини сорушду. Пејғәмбәр (с) Хәдиҹәни (с.ә.) баш вермиш һадисәдән хәбәрдар етди...
Гејд едәк ки, Ислам Пејғәмбәринә (с) иман ҝәтирән вә о һәзрәтин дәвәтини гәбул едән илк гадын Пејғәмбәрин (с) һәјат јолдашы Хәдиҹә, илк киши исә имам Әли (ә) олур. Мәккәдә шәраит мүнасиб олмадығы вә бүтүн ихтијарлар бүтпәрәстләрә мәхсус олдуғундан Пејғәмбәр (с) дәвәтини мәһдуд вә ҝизли шәкилдә башлајыр. Бу мүддәтдә бир дәстә о һәзрәтә иман ҝәтирир.
Үч ил ҝизли дәвәтдән сонра, илк мәрһәләдә Аллаһ тәрәфиндән «و انذر عشیرتک الاقربین» (Јахынларыны илаһи әзабла горхут – “Шүәра”/214) – ајәси назил олмагла, о һәзрәт гоһум-әгрәбасыны бир јерә топлајараг рисаләт вә пејғәмбәрлик вәзифәсини ашкар шәкилдә елан едир. Икинҹи мәрһәләдә исә Пејғәмбәр فاصدع بما تؤمر و اعرض عن المشرکین انا کفیناک المستهزئین (Сәнә әмр олунаны ашкар шәкилдә бәјан ет вә мүшрикләрдән үз чевир. Һәгигәтән, Биз истеһза едәнләрин шәрини сәндән узаглашдырдыг! – “Һиҹр”/94-95) – ајәсини алмагла үмуми дәвәтә башлајыр. Бундан сонра мүхалифләрин дүшмәнчилији аловланыр. Дүшмән Пејғәмбәрин (с) рисаләтинә гаршы бүтүн васитәләрдән истифадә едир. Пејғәмбәр (с) вә онун тәрәфдарлары бөһтанларла, истеһзаларла вә ҹисмани ишҝәнҹәләрлә гаршылашырлар.
Бу минвалла, о һәзрәтин пејғәмбәрлијиндән он үч ил кечдикдән сонра, Әбу Ҹәһлин тәклифи вә Гүрејш гәбиләсинин бөјүкләринин гәрары илә бир дәстә Пејғәмбәрин (с) евинә һүҹум едиб о һәзрәти гәтлә јетирмәк истәдикдә, Ҹәбраил-Әмин Аллаһ-Таала тәрәфиндән о һәзрәтин Мәккәдән Мәдинәјә һиҹрәт етмәси әмрини ҝәтирир. Имам Әли (ә) Пејғәмбәрин (ә) јатағында јатараг, о һәзрәт тәрәфдарлары илә бирликдә Мәккәдән чыхыб, үч ҝүн “Сур” мағарасында галдыгдан сонра Мәдинәјә доғру һәрәкәт едир.
Мәдинә әһалиси Пејғәмбәри (с) Мәдинәнин алты километрлијиндә јерләшән “Гоба” мәнтәгәсиндә гаршылајыр. Елә һәмин мәнтәгәдә Исламын илк мәсҹиди – “Гоба мәсҹиди”, ондан сонра исә Мәдинәнин өзүндә “Пејғәмбәр мәсҹиди” бина едилир. Имам Әли (ә) Мәккәдә галан бәзи аилә үзвләри илә бирликдә Мәккәдән Гобаја чатдыгдан сонра, бирҝә Мәдинәјә дахил олурлар. Сонрадан Пејғәмбәрин (с) Мәккәдән Мәдинәјә һиҹрәти мүсәлманларын (һиҹри) тарихинин башланғыҹы тәјин едилир.
Нәһајәт, һиҹрәтин 11-ҹи илиндә о һәзрәт “Вида” һәҹҹини јеринә јетириб, Мәккәдән Мәдинәјә дөндүкдә, “Гәдир-Хум” адлы мәнтәгәдә 120 мин һаҹынын иштиракы илә имам Әлини (ә) Аллаһ тәрәфиндән өзүнә ҹанишин вә мүсәлманлара рәһбәр, имам тәјин едир. Пејғәмбәр (с) Мәдинәјә гајытдыгдан сонра, Сәфәр ајынын 28-и дүнјадан көчүр. (Тарихе-тәһлилије-Ислам”, Устад Рәсули Мәһәллати вә “Фүруғе-әбәдијјәт”, Ҹәфәр Сүбһани, 2-ҹи ҹилд, сәһ.219-220.)/маиде/
Рза Шүкүрлү
