Он икинҹи Мәсум Имам һәзрәт Меһдинин (әҹ) һарада олмасы бу мөвзуда ән чох ҝүндәмә ҝәлән суалдыр. Хүсусилә ҝәнҹләр бу барәдә чох сорушур. Һәр биримизин зеһнинә ҝәлир ки, Имам Заман (әҹ) һарада јашајыр? О јер адланан планетдәдир, јохса башга бир аләмдә?
Әҝәр јердә јашајырса, үнваны һарададыр? О да башгалары кими һансыса шәһәрдә мәскунлашыб, танынмадан өмүр сүрүр? Јохса онун һәјаты гејри-адидир? Һәзрәт ҝөзә ҝөрүнүр, јохса јох? Әҝәр о физики бахымдан мөвҹуддурса, неҹә олур ки, ҝөзә ҝөрүнмүр?
Бу гәбилдән суаллар чохдур. Дини мәнбәләр бу барәдә нә јазыр? Шејх Туси "Китабул-ғәјбә" әсәриндә бу мөвзуја ишарә едир. Һәзрәт Меһди (әҹ) Ибн Мәһзјара (Мазјар) бујурур: "Атам Имам Һәсән Әскәри мәндән әһд алыб ки, јашамаг үчүн гајалы дағлары, гуру вә узаг чөлләри сечим." Белә рәвајәтләрдән ајдын олур ки, Имам (әҹ) инсанларын әли чатан јердә дејил. О ағыр бир һәјат сүрүр. Онун јериндән кимсә хәбәрдар дејил. Имамын јашадығы мәнтәгә намәлумдур.
Икинҹи груп рәвајәтләрдә Имамын јашадығы мәнтәгә һаггында данышылыр. Әбу Бәсир дејир: Имам Багир (ә) бујурур ки, Имамын гејбинин үнваны вар...
О ҹәмијјәт арасындадыр, инсанларла үнсијјәти вар. Онун һәјаты тәбиидир, дини мәрасимләрдә, һәҹдә иштирак едир. Амма кимсә ону танымыр. Һәмишә белә олуб вә инди дә беләдир. Јәни бир шәхс инсанлар арасында шәхсијјәти билинмәдән өмүр сүрүр. (Үсули-Кафи, ҹ. 1; сәһ. 340).
Бәзи рәвајәтләрдә билдирилир ки, Имамын әтрафында 30 нәфәр вар, бу адамлар ону тәнһалыгдан узаг едир. Бәзи рәвајәтләрә ҝөрә һәзрәтин Мәдинәдә еви вар. Бир груп шәхс танынмадан онун әтрафындадыр. Бу гәбил рәвајәтләр "үнванлы гејб" групуна аид рәвајәтләрдир. Бу рәвјаәтләрә әсасән, Имам һамы кими өмүр сүрүр, садәҹә ону таныјан јохдур. Амма 30 нәфәр мөвузсу гејб фәлсәфәсинә ујғун ҝәлмир. Бу 30 нәфәрин Имамы танымасы, онунла бир јердә олмасы гејб фәлсәфәсинә зиддир.
Башга бир груп рәвајәтләр ҝөрә Имам Мәдинә әтрафында дағда јашајыр. Әбдүл Әла Али Сам дејир: Имам Садиглә (ә) Мәдинәдән кәнара чыхмышдыг. Имам бир даға тәрәф бахыб бујурду: "Бу дағын ады вар. Кичик вә бөјүк гејб дөврүндә бу дағ јахшы сығынаҹагдыр." (Дағын ады "Рәзәви" кими гејд олунур).
Бир груп рәвајәтә әсасән Имам Заман (әҹ) Мәккә әтрафында "Зи Тува" адланан бир јердә јашајыр. Имамын елә һәмин мәнтәгәдә гијам галдыраҹағы билдирилир. Имам Багир (ә) бујурур: "Имам Заман (әҹ) үчүн гејб дөврү вар." Сонра Имам (ә) Зи Тува мәнтәгәсинә ишарә едир. (Әл-Ғејбәти-Немани).
Рәвајәтләрдә Имамын зүһур јери, онун тәрәфдарларынын топлашаҹағы мәкан һаггында да данышылыр. Үчүнҹү груп рәвајәтләрдә Имамын олдуғу јерин ады чәкилмәсә дә, онун ҹәмијјәт арасында јашадығы билдирилир. Имам Садиг (ә) бујурур: "Саһибул-әмр (Имам Заман (әҹ)) Јусиф пејғәмбәрә бәнзәјир. Аллаһ Јусифлә неҹә етдисә өз Һөҹҹәти илә дә елә едәҹәк. Онун һаггы тапданыб, бәзән танынмадан ону севәнләрин евиндә олар. Аллаһ иҹазә верәнә гәдәр өзүнү танытдырмајаҹаг. Неҹә ки, Јусифә өзүнү танытдырмаг иҹазәси верди." (Әл-Ғејбәти-Немани).
Әҝәр гәбул етсәк ки, Имамын әтрафында кимләрсә вар бу заман гејб үнванлы гејб олур. Садәҹә Имам танынмадан ҹәмијјәтә гатылыр.
Бу үч груп рәвајәти неҹә дәјәрләндирмәлијик? Елми арашдырмалардан белә бир гәнаәтә ҝәлмәк олар ки, Имам ади һәјат сүрүр. Онун мүәјјән вахтларда Мәккә вә Мәдиндә олмасы мүмкүндүр. Бәзи вахтларда ади һәјат тәрзи тәһлүкәли олдуғундан Имамын (әҹ) ҹәмијјәтдән узаглашмасы мүмкүндүр. Олсун ки, елә бу бахымдан Имам Һәсән Әскәри (ә) дағ вә сәһрада јашамағы төвсијә едир. Демәк рәвајәтләр арасында бөјүк зиддијјәт јохдур вә Имам (әҹ) танынмадан һәм ҹәмијјәт, һәм дә ҹәмијјәтдән кәнарда јашаја биләр.
Nur-az.com/Тебјан
