İmam Səccadın 35 illik fəaliyyəti olmasaydı, heç şübhəsiz, İmam Sadiqin (ə) Əməvi və sonralar Abbasi hökumətlərinə qarşı açıq mübarizəsinə şərait də yaranmazdı.
İmam Səccadın (ə) həyatına və istifadə etdiyi üsullara aid məsələlər haqda söhbətin davamında böyük İslam hərəkatı üçün Əli (ə) və İslam hakimiyyəti ilə nəticələnə bilən əlverişli şəraiti araşdırmaq və bəyan etmək istəyirik.
Bu üsullar bir qrup üçün maarifləndirmə, bir qrup üçün idarəçilik və başqa bir qrup üçün yol göstərməkdən ibarət idi. Biz barəsində danışdığımız İmam Səccadı (ə) 30-35 il çalışıb İslam dünyasının çox əlverişsiz şəraitini İslam cəmiyyəti və İslam hökuməti qurmaq üçün əsas və son fəaliyyətlərə hazırlayan səbirli, təmkinli insan kimi görürük. İmam Səccadın 35 illik fəaliyyəti olmasaydı, heç şübhəsiz, İmam Sadiqin (ə) Əməvi və sonralar Abbasi hökumətlərinə qarşı açıq mübarizəsinə şərait də yaranmazdı.
Bir İslam cəmiyyəti qurmaq üçün düşüncə şəraiti hər şeydən zəruri və əhəmiyyətlidir. Bu düşüncə şəraitinin yaranması üçün İslam dünyasının ozamankı vəziyyətində uzun illər hazırlıq görülməli idi. İmam Səccad (ə) bütün zəhmət və məşəqqətləri ilə birgə bu işi üzərinə götürdü.
Bunun kənarında İmam Səccadın (ə) həyatında başqa fəaliyyətlər də görürük. Bu fəaliyyətlər o həzrətin sözügedən sahədə inkişafını göstərir. Bu fəaliyyətlərin əsas hissəsi siyasi və bəzən çox kəskindir. Onun bir nümunəsi İmam Səccadın (ə) hakimiyyətə çalışan böyük hədisçi və alimlərə qarşı münasibətində görmək olar. İmamların həyatının ən maraqlı hissələrindən biri onların İslam cəmiyyətinin elm, düşüncə və mədəniyyət öncülləri olan alim və şairlərə münasibətinə dairdir. Bunlar xalqın düşüncəsini və beynini korlayır, onları Əməvi və Abbasi xəlifələrinin cəmiyyətdə hakim etməyə çalışdığı vəziyyətə alışdırır, müti və təslimçi edirdilər. Bu mübarizə tərzi digər imamlar kimi İmam Səccadın (ə) həyatında da maraqlı və mühüm bir hissəni təşkil edir.
