Ата-ананын өвлад гаршысында һансы вәзифәләри вар? Бу мөвзу илә бағлы Ајәтуллаһ Әмининин ҹавабыны нәзәрдән кечирәк.
Исламда ата-ананын мәгамы чох јүксәкдир. Аллаһ, Аллаһын рәсулу (с), мәсум имамларын бу барәдә бујуруглары чохдур. Ата-анаја еһсан, јахшылыг, онларла хош рәфтар ән үстүн ибадәтләрдән сајылыр. Исра сурәсинин 27-ҹи ајәсиндә охујурур: “Рәббин јалныз Она ибадәт етмәји вә валидејнләрә јахшылыг етмәји (онлара јахшы бахыб ҝөзәл давранмағы) бујурмушдур. Әҝәр онларын бири вә ја һәр икиси сәнин јанында (јашајыб) гоҹалығын ән дүшкүн чағына јетәрсә, онлара: “Уф!” белә демә, үстләринә гышгырыб аҹы сөз сөјләмә. Онларла хош даныш!” Имам Садиг (ә) бујурур: “Үч әмәл даһа үстүндүр: Беш намазы вахтында гылмаг, ата-анаја јахшылыг, Аллаһ јолунда ҹиһад.” (Кафи, ҹ.2, сәһ.158)
Суал олунур ки, ата-ананын мәгамы нә үчүн белә үстүндүр? Аллаһ бу мәгамы онлара нә үчүн әта едиб? Ата-ана өвлада нә хидмәт едиб ки, Аллаһ һәмин хидмәти белә јүксәк дәјәрләндирир?Атада шәһвәт ојаныр, ананын бәтнинә ҹанлы тохума дүшүр. Бу тохума 9 ај инкишаф јолу кечиб ушаға чеврилир. Ана она сүд верир, тәмиз сахлајыр, ата да бу мүддәтдә мадди еһтијаҹлары өдәмәк үчүн чалышыр.
Ата-ананын вәзифәси тәкҹә јухарыда дејиләнләр идими? Јалныз өвлад ата-ана гаршысында мәсулијјәт дашыјыр? Ата-ананын ушағы дүнјаја ҝәтириб бөјүтмәкдән башга вәзифәси јохдур? Ата-ана илә өвладлар арасында һүгугларын биртәрәфли олмасы инандырыҹы дејил. Һәдисләрдә ата-ананын өвлад гаршысындакы һүгугларындан ҝениш данышылыр.
Һәзрәт Пејғәмбәр (с) бујурур: “Атанын сәнин үзәриндә һаггы олдуғу кими өвладларынын да сәнин үзәриндә һаггы вар.” (Мәҹмәул-зәваид) Һәзрәт башга бир мәгамда бујурур: “Өвлад ата-анаја итаәтсизлик едәндә һагг тапдағы кими ата-ана да өз вәзифәсини јеринә јетирмәдикдә өвладын һаггыны тапдајыр.” (Биһарул-әнвар, ҹ.101, сәһ.93) Сонра бујурур: “Өвладын ағвалидејинлијинә (үзә гајытмасына) сәбәб олан ата-анаја Аллаһ ләнәт етсин!” (Тәбәрси, Мәкаримул-әхлаг)
Имам Сәҹҹад (ә) бујурур: “Өвлад јахшыса да, писсә дә сәндан вүҹуда ҝәлиб. Бу дүнјада сәнә бағлыдыр, онун әдәбинә ҝөрә мәсулијјәт дашыјырсан. Аллаһы танымагда, Аллаһа ибадәтдә она јардымчы олмалысан. Өвладла она јахшылығын савабына, она пислијин ҹәзасына әмин олан һалда рәфтар етмәлисән. ” (Тәбәрси, Мәкаримул-әхлаг)
Һәзрәт Әли (ә) бујурур: “Елә олма ки, сәнә ҝөрә аилән вә јахынларын бәдбәхт олсун.” (Ғурәрул-һикәм) Һәзрәт Пејғәмбәр (с) бујурур: “ Хејир ишләрдә өвладларыныза јардымчы олун.” (Мәҹмәул-зәваид) Башга бир һәдисдә: “Кимин гызы олса, гызыны јахшы тәрбијә етсә, тәһсилиндә көмәкчи олса, рифаһ вә асајишини тәмин етсә, һәмин гыз өвлад о атаны ҹәһәннәм одундан хилас едәр.” (Мәҹмәул-зәваид)
Гуранда охујуруг: “Еј иман ҝәтирәнләр! Өзүнүзү вә әһли-әјалынызы елә бир оддан горујун ки, онун јанаҹағы инсанлар вә дашлар (дашдан дүзәлмиш бүтләр), хидмәтчиләри исә Аллаһын онлара вердији әмрләрә аси олмајан, бујурдугларыны јеринә јетирән даш гәлбли (һеч кәсә зәррәҹә рәһм етмәјән) вә чох сәрт тәбиәтли мәләкләрдир (зәбаниләрдир).” (Тәһрим, 6)
Јаранышын әввәлиндә ушағын бәдбәхт ја хошбәхт олмаг имканы бәрабәрдир. О, мәләкдән јухары камил инсан, һејвандан ашағы рәзил варлыг ола биләр. Ушағын кимлији онун тәрбијәсиндән аслыдыр. Бу иш ата-ананын өһдәсинәдир. Ата-ананын өвлад үчүн ҝөрә биләҹәји ән бөјүк иш ону дүзҝүн тәрбијә едиб, Аллаһы танытдырмагдыр. Дүнјада хошбәхт олан ахирәтдә дә хошбәхтдир. Әлбәттә ки, сөһбәт вар-дөвләт јох, мәнәви хошбәхтликдән ҝедир. Әҝәр ата-ана јалныз шәһвәт аловуну сөндүрмәк үчүн өвлад дүнјаја ҝәтириб ону башына бурахарса, мүгәссир олар.
Һәзрәт Пејғәмбәр (с) бујурур: “Атанын өвлада верә биләҹәји ән үстүн шеј әдәб вә тәрбијәдир.” (Мәҹмәул-зәваид)
Öвладын кимлијиндә ананын хүсуси ролу вар. Һамиләлик дөврүндә ананын рәфтарлары, гидалары бәтндәки көрпәнин кимлијинә тәсир едир. Һәзрәт Пејғәмбәр (с) бујурур: “Хошбәхт о инсандыр ки, хошбәхтлијинин бүнөврәси (ана бәтниндә гојулуб), бәдбәхт о кәсдир ки, бәдбәхтлијинин бүнөврәси ана бәтниндә гојулуб.” (Биһарил-әнвар, ҹ.5, сәһ. 9) Башга бир мәгамда һәзрәт бујурур: “Беһишт аналарын ајағы алтындадыр.” (Мустәдрәкул-вәсаил)
Өвлады өз пис рәфтарлары илә корламыш валидејнләр ән бөјүк хәјанәтә јол верибләр. Ахы һеч бир мәсум көрпә ата-анадан хаһиш етмәјиб ки, ону вүҹуда ҝәтириб башлы-башына бурахсынлар. Әҝәр дүнјаја көрпә ҝәтирмисинизсә ону дүзҝүн тәрбијә етмәк иман вә виҹдан вәзифәниздир. Бәли, өвладын тәрбијәси ата-ананын ән бөјүк вәзифәләриндәндир.
Ата-ана ҹәмијјәт гаршысында да вәзивәлидир. Онларын өвладлары ҹәмијјәтин ҝәләҹәјидир. Салеһ өвлад салеһ ҝәләҹәк демәкдир. Ушаг позғун олса ҹәмијјәти дә позаҹаг. Ҝәләҹәјин сијасәтчиләри, алимләри, сәнәтчиләри буҝүнкү өвладлардыр.
Буҝүнкү өвладлар һәм дә сабаһын ата-аналарыдыр. Пис тәрбијә нәсилдән нәслә өтүрүлүр. Өвладын тәрбијәси дүз олмајыбса нәвә-нәтиҹәләрин дә тәрбијәси тәһлүкә алтындадыр.
Öвладыны дүзҝүн тәрбијә едән ата-ана ҹәмијјәтә бөјүк хидмәт етмишдир. Азғын нәфсә гул олан, мәсулијјәтсиз вә тәнбәл валидејн һәм дә ҹәмијјәтә хәјанәт етмишдир.
Nur-az.com
