Шрифт өлчүсү:
А+
А
А-
29 Нојабр 2014

ҸИА сабиги Иран һаггында

Паул Пиллар 28 ил АБШ кәшфијјат идарәсиндә (ҸИА) мәсул вәзифәдә чалышыб. Һазырда Ҹорҹ Таун университетиндә тәдрислә мәшғулдур. Америкада сијаси тәһлилләри илә диггәти чәкән сабиг әмәлијјат анализи рәиси 5+1 илә Иран арасында мүзакирәләри Американын милли мәнафеләринә фајдалы сајыр. Паул пиллар дәфәләрлә вурғулајыб ки, мүзакирәләрдә разылашма әлдә едилмәси үчүн ағ ев хош нијјәт сәрҝиләмәлидир. Меһр Информасија Аҝентлији билдирир ки, 5+1 Иранла 24 нојабра гәдәр үмуми разылашмаја ҝәлә билмәдијиндән мүзакирәләрин вахты даһа 7 ај узадылыб. Бу арада АБШ конгресиндәки радикаллар вә неоконсерваторлар Ирана гаршы јени санксијаларын зәрурәтиндән данышырлар. Бәзиләри дә бу фикирдәдир ки, јени тәзјигләр мүззакирәләрә мәнфи тәсир ҝөстәрир. Паул Пилларын бу мәсәләләрлә бағлы мөвгеји мараглыдыр.
Меһр Аҝентлији Ҹеневрәдә профессор Паул Пилларла сөһбәти тәгдим едир.

Суал: Сизҹә Ҹеневрә мүзакирәләринин вахтынын узадылмасы нә үчүндүр вә тәрәфләр нә дүшүнүр?

Паул Пиллар: Нүвә мүзакирәләринин узадылмасы илә бағлы мәлум олан будур ки, бир ил өнҹә өлкәләр арасындакы мүштәрәк тәдбирләр әсасында иш давам едәҹәк. 5+1 вахтын узадылмасындан фајдалана биләр. Мәсәлән, нүвә програмы илә бағлы ағыр мәһдудијјәтләр Ираны нүвә силаһы һазырламаг имканындан мәһрум едәр. Әминлик јаранар ки, нүвә програмы сүлһмәрамлыдыр. Әлбәттә ки, вахтын узадылмасынын башга фајдалары да вар. 1 ил өнҹәки мүштәрәк фәалијјәт програмы Иранын нүвә фәалијјәтләринә ҹидди нәзарәт имаканы јарадыб. Јәни бу арада Иранын нүвә силаһы һазырламаг шәраити јохдур. Биз Америкалылар узун илләр Ирана гаршы санксијалар тәтбиг етмишик. Амма о заман нәтиҹә әлдә едә биләрик ки, хош нијјәт сәрҝиләјәк.
Ҹеневрә разылашмасында 5+1-ин ҝүҹлү мөвгеси вар. Онлар Иранда уранын зәнҝинләшдирилмә сәвијјәсини ашағы сала билдиләр. Диғәр тәрәфдән нүвә мәркәзләри там нәзарәтә ҝөтүрүлдү. Әвәзиндә Иран гисмән санксијалардан азад едилди. Бу да мүвәггәти характер дашыјыр. Банклар вә нефт үзәриндә санксијалар гүввәдә галыб. Мүзакирәләр бу шәраитдә давам етсә Ирана етираз үчүн дәлилимиз јохдур.

Суал: Сиз 5+1 өлкәләринин разылашмадакы үстүн мөвгесиндән данышдыныз. Бәс Иранын вәзијјәти неҹәдир?

Паул Пиллар: Ҹеневрәдәки сон мүзакирәләрдән сонра Иранын мәмнунлуғу үчүн ҹидди дәлил ҝөрмүрәм. Ҹеневрә разылашмасы, мүзакирәләрин мүддәтинин узадылмасы Ыран президентинин вә Хариҹи Ишләр Назиринин сыхынтылы дурумунун давамыдыр. Санксијалар давам едир, онун аҹылары да јериндә галыр. Еһтимал едирәм ки, Теһранда мөвҹуд шәраитлә бағлы ҝәрҝин мүбаһисәләр давам едәҹәк. Иран сијасәтчиләринин бу вәзијјәтлә барышмасы ҝөстәрир ки, онлар разылашмаја наил олмаз истәјирләр. Бејнәлхалг нүвә енержиси тәшкилаты Ҹеневрә разылашмасындан сонра елан едиб ки, Иран мүштәрәк програмла бағлы өһдәчиликләринә әмәл едир.

АБШ конгресиндә Ирана тәзјигләрин артырылмасы тәләб олунур. Белә бир шәраитдә Ағ Евин хошмәрамына инанмаг олармы?

Паул Пиллар: Сон разылашмаја мане олан Иранын рәғбәтсизлији јох, АБШ-да хош нијјәтин сәрҝиләнмәмәсидир. Әҝәр 5+1 үстүн мөвгеләр әлдә едибсә, сон нәтиҹәјә чатмаг үчүн чалышмалыдыр. Бу арада Америка тәрәфинин хош нијјәт сәрҝиләмәмәси просеси јубадыр. Кенгресдәки јени санксијалар тәклифи, о ҹүмләдән Ајпәкдәки чыхышлар Иранда белә бир фикир јарадыб ки, Америкаја инанмаг олмаз. Нә гәдәр ки, хош нијјәт сәрҝиләмәмишик санксијалар тәсир ҝөстәрмәјәҹәк. Санксијалар јалныз Иранын ағ евә етимадына зәрбә вурур. Белә бир вәзијјәтдә Иран ҝүзәштә ҝетмәјә биләр. Әслиндә јени санксијалар мүштәрәк тәдбирләр програмынын мүддәаларыны позмагдыр. Иран санксијалары дәлил ҝөстәрәрәк мүзакирәләрдән имтина едә биләр. Бу һалда Иран нүвә сәнајесинә нәзарәт имканларыны итирәҹәјик. Һазырда 1 ил әввәлки разылашманын горумагла мүзакирәнин вахтыны узатмаг 5+1 үчүн јахшыдыр. Амма сон разылашманын әлдә олунмасы даһа јахшы оларды. Вәзијјәтин гејри-мүәјјән шәкилдә давамы Ираны разы салмыр. Диҝәр тәрәфдән Ирана гаршы санксијалар гәрб игтисадијјатыны дағыдыр. Бир сөзлә, мүзакирәләри баша чатдырмаг истәјириксә хош нијјәтимизи билдирмәлијик.

Nur-az.com


6159 بازدید
در حال ارسال اطلاعات...