01 Сентјабр 2014
Sual.nur-az.com-да ҝүнүн суалы

Үмуми
Ҹаваб:
Бисмиллаһир-рәһманир-рәһим.
Әлејкумус-салам.
Сәләфиләр зәманәнин хәвариҹләридир. Сәләфиләр арасында ихтилафлар вә бөлүнмәләр вар ки, бир-бирләрини гәбул етмирләр вә һәр бири диҝәрини хәвариҹ адландырыр.
Вәһһабиләр вә Хәвариҹин охшар ҹәһәтләри
Ислам тарихинә вә хәвариҹ тәлиминә нәзәр салдыгда бу ики тәригәтин инанҹ хәттләринин бир чох јерләрдә кәсишдијинин шаһиди олуруг.
Вәһһабилик вә хәвариҹин идеја вә давранышларындакы нәзәри вә практики бәнзәрликләр ашағыдакылардан ибарәтдир:
1. Хариҹиләр (хәвариҹ) вәһһабиләр кими, мәшһур фикирләрә зидд, надир рәј саһибидирләр; Мәсәлән: Хәвариҹ бөјүк ҝүнаһ ишләтмиш шәхси кафир санырлар.
2. Хәвариҹин фикринҹә “Дарул-Ислами” (Ислам дијарыны), сакинләринин бөјүк ҝүнаһа булашаҹаглары тәгдирдә, “Дарул-һәрб” (мүсәлманларла дөјүш һалында олан дијар) адландырмаг олар. Бу барәдә вәһһабиләр дә ејни фикирдәдирләр.
3. Бу ики дәстәнин диҝәр бир бәнзәрлији, дини мәсәләләрин јерсиз чәтинләшдирилмәси вә онлары дәрк етмәкдә дар дүшүнҹәлик вә фикир донуглуғундадыр. Хариҹиләр “Ла һукмә илла лиллаһ” (һөкм јалныз Аллаһа мәхсусдур) ҹүмләсинә сығынараг, Имам Әлини (ә) һакимијјәтдән узаглашдырдыглары кими, вәһһабиләр дә тәкҹә бәзи ајәләри диҝәр ајәләрә диггәт јетирмәдән, әлдә әсас тутараг, мүсәлманлары кафирликдә иттиһам едирләр.
4. Шүбһәсиз вәһһабиләр пуч, јанлыш вә хурафатла долу әгидәләри илә, хәвариҹин диндән хариҹ олдуғу кими, диндән чыхмыш сајылырлар.
Елә бу сәбәбдән Сәһиһи-Бухаридә ҝәлмиш бир һәдисин вәһһабиләрә аид едилмәси һеч дә тәсадүфи дејил.
Бухаринин Ислам пејғәмбәриндән (с) нәгл етдији бу һәдисдә дејилир: “Шәргдән бир груп киши заһир олар. Онлар Гуран охусалар да, охудуглары боғазларындан јухары кечмәз. Ох камандан чыхдығы кими диндән чыхарлар. Баш гырхмаг онларын бир әламәтидир.”
Гәстәлани “Иршадус-сари” әсәриндә бу һәдиси шәрһ едәркән јазыр: «Шәрг тәрәфдән» дедикдә, Мәдинә шәһәринин шәрг тәрәфи, Нәҹд вә бу кими диҝәр әразиләр нәзәрдә тутулур.
Һамыја чох ҝөзәл бәллидир ки, Нәҹд шәһәри вәһһабиләрин мәркәзи вә әсас вәтәнләри иди ки, сонралар орадан диҝәр шәһәрләрә јајылдылар. Еләҹә дә билирик ки, башын түкүнү гырхмаг вә саггалы узатмаг онларын әламәт вә нишанәләриндәндир.
5. Һәдисләрдә Хәвариҹ барәсиндә “Онлар мүсәлманлары өлдүрүр, бүтпәрәстләри исә азад бурахырдылар” сөјләнилмиш сөзләрин, вәһһабиләр тәрәфиндән практики олараг гәддарлыгла һәјата кечирилдијинин шаһиди олуруг.
6. Әбдуллаһ ибн Өмәр Хәвариҹи тәснифләндирәрәк дејир: “Бунлар кафирләр барәсиндә назил олмуш ајәләри мөминләрә тәтбиг едирләр.” Һазырда вәһһабиләрин дә бу методдан истифадә етмәләри кечмишдә хариҹиләрин ҝетдији јолу хатырладыр.
Аллаһ сизә јар олсун.
Сәләфиләр зәманәнин хәвариҹләридир. Сәләфиләр арасында ихтилафлар вә бөлүнмәләр вар ки, бир-бирләрини гәбул етмирләр вә һәр бири диҝәрини хәвариҹ адландырыр.
Вәһһабиләр вә Хәвариҹин охшар ҹәһәтләри
Ислам тарихинә вә хәвариҹ тәлиминә нәзәр салдыгда бу ики тәригәтин инанҹ хәттләринин бир чох јерләрдә кәсишдијинин шаһиди олуруг.
Вәһһабилик вә хәвариҹин идеја вә давранышларындакы нәзәри вә практики бәнзәрликләр ашағыдакылардан ибарәтдир:
1. Хариҹиләр (хәвариҹ) вәһһабиләр кими, мәшһур фикирләрә зидд, надир рәј саһибидирләр; Мәсәлән: Хәвариҹ бөјүк ҝүнаһ ишләтмиш шәхси кафир санырлар.
2. Хәвариҹин фикринҹә “Дарул-Ислами” (Ислам дијарыны), сакинләринин бөјүк ҝүнаһа булашаҹаглары тәгдирдә, “Дарул-һәрб” (мүсәлманларла дөјүш һалында олан дијар) адландырмаг олар. Бу барәдә вәһһабиләр дә ејни фикирдәдирләр.
3. Бу ики дәстәнин диҝәр бир бәнзәрлији, дини мәсәләләрин јерсиз чәтинләшдирилмәси вә онлары дәрк етмәкдә дар дүшүнҹәлик вә фикир донуглуғундадыр. Хариҹиләр “Ла һукмә илла лиллаһ” (һөкм јалныз Аллаһа мәхсусдур) ҹүмләсинә сығынараг, Имам Әлини (ә) һакимијјәтдән узаглашдырдыглары кими, вәһһабиләр дә тәкҹә бәзи ајәләри диҝәр ајәләрә диггәт јетирмәдән, әлдә әсас тутараг, мүсәлманлары кафирликдә иттиһам едирләр.
4. Шүбһәсиз вәһһабиләр пуч, јанлыш вә хурафатла долу әгидәләри илә, хәвариҹин диндән хариҹ олдуғу кими, диндән чыхмыш сајылырлар.
Елә бу сәбәбдән Сәһиһи-Бухаридә ҝәлмиш бир һәдисин вәһһабиләрә аид едилмәси һеч дә тәсадүфи дејил.
Бухаринин Ислам пејғәмбәриндән (с) нәгл етдији бу һәдисдә дејилир: “Шәргдән бир груп киши заһир олар. Онлар Гуран охусалар да, охудуглары боғазларындан јухары кечмәз. Ох камандан чыхдығы кими диндән чыхарлар. Баш гырхмаг онларын бир әламәтидир.”
Гәстәлани “Иршадус-сари” әсәриндә бу һәдиси шәрһ едәркән јазыр: «Шәрг тәрәфдән» дедикдә, Мәдинә шәһәринин шәрг тәрәфи, Нәҹд вә бу кими диҝәр әразиләр нәзәрдә тутулур.
Һамыја чох ҝөзәл бәллидир ки, Нәҹд шәһәри вәһһабиләрин мәркәзи вә әсас вәтәнләри иди ки, сонралар орадан диҝәр шәһәрләрә јајылдылар. Еләҹә дә билирик ки, башын түкүнү гырхмаг вә саггалы узатмаг онларын әламәт вә нишанәләриндәндир.
5. Һәдисләрдә Хәвариҹ барәсиндә “Онлар мүсәлманлары өлдүрүр, бүтпәрәстләри исә азад бурахырдылар” сөјләнилмиш сөзләрин, вәһһабиләр тәрәфиндән практики олараг гәддарлыгла һәјата кечирилдијинин шаһиди олуруг.
6. Әбдуллаһ ибн Өмәр Хәвариҹи тәснифләндирәрәк дејир: “Бунлар кафирләр барәсиндә назил олмуш ајәләри мөминләрә тәтбиг едирләр.” Һазырда вәһһабиләрин дә бу методдан истифадә етмәләри кечмишдә хариҹиләрин ҝетдији јолу хатырладыр.
Аллаһ сизә јар олсун.
12.02.25, 09:13
Трамп: “Украјна бир ҝүн “Русија”ја чеврилә биләр 11.02.25, 12:07
Биләсуварда баш верән интиһар һадисәсинин тәфәррүаты мәлум олуб 11.02.25, 10:50
Мәшһур рус философу: Иран реҝионун ән уғурлу өлкәсидир 11.02.25, 10:31
Әбу Убејдә: Дүшмән разылашманы позду - Сионист әсирләрин азад едилмәси тәхирә салынды 11.02.25, 10:21
Анкарада 38 нәфәр сахта спиртли ичкидән өлдү 11.02.25, 09:53
Загаталада иткин дүшән һиндистанлы туристин галыглары тапылды 11.02.25, 09:42
АБШ-да јенә тәјјарә гәзасы 11.02.25, 09:35
Загаталада ҝәнҹ оғлан өзүнү фындыг ағаҹындан асды 11.02.25, 09:32
Бакыда гадын намаз гылдығы заман амансызлыгла өлдүрүлдү 10.02.25, 13:52
Иранда Ислам Ингилабынын 46-ҹы илдөнүмү мүнасибәтилә бајрам јүрүшләри кечирилиб - ФОТО 09.02.25, 10:45
Русија Мүдафиә Назирлији: 35 Украјна ПУА-сы вурулуб 09.02.25, 10:31
Трамп Путинлә данышды 08.02.25, 10:05
Русија бу шәһәри јер үзүндән силди - Видео 08.02.25, 09:56
Бу ҝүн ҺӘМАС үч исраилли әсири азад едәҹәк 08.02.25, 09:53
Алјаскада иткин дүшмүш тәјјарәдә олан бүтүн сәрнишинләр өлүб 08.02.25, 09:51
Бу рајонумуза 79 см гар јағды 08.02.25, 09:27
Кумејл дуасы илә бағлы хатирә 05.02.25, 12:56
Иран ПУА-лары сүни интеллект дәстәкли ракетләрдән истифадә едиб 05.02.25, 09:31
Иранын јени ракет системи сынагдан уғурла кечиб 04.02.25, 11:14
Чин АБШ мәһсулларына тариф тәтбиг едиб 04.02.25, 10:42
Трамп Һитлери хатырладыр - Лавров 04.02.25, 10:33
Таҹикистанда ИШИД һәбсхананы әлә кечирди - Рәис... 04.02.25, 10:07
Иран Һава Һүҹумундан Мүдафиә гүввәләринин тәлимләри башлајыб 04.02.25, 10:01
БМТ рәсмиси әрәб өлкәләринин Фәләстин мәсәләсинә гарышмамасындан тәәҹҹүбләндијини билдириб 04.02.25, 09:55
Франса Сенегалдан гошунларыны чыхармаға башлајыб 03.02.25, 12:10
Москвада партлајыш: Өлән вә јаралананлар вар 03.02.25, 11:42
Бакыда отелдә Түркијә вәтәндашынын мејити тапылды 03.02.25, 10:20
Шәһид Сејид Һәсән Нәсруллаһ вә шәһид Сејид Һашим Сәфијәддин илә вида мәрасиминин вахты мәлум олду 03.02.25, 10:15
Данимаркада Гурани-Кәримә нөвбәти тәһгир 03.02.25, 10:13
Ајәтуллаһ Сејид Әли Хаменеи: Америка тәҹавүзкар вә јаланчыдыр 03.02.25, 10:03
Ҝүрҹүстана ишләмәјә ҝедән азәрбајҹанлы һотелдә өлдү 03.02.25, 09:26
Бакыда 89 јашлы киши вә арвады... 02.02.25, 11:12
Нәһәнҝ нефт заводунда дәһшәтли партлајыш - АБШ-да 02.02.25, 09:57
Курскда мәктәбә авиазәрбәләр ендирилиб 02.02.25, 09:53
Достлар бир-бирини гырыр - АБШ-Канада 01.02.25, 13:09
Инҝилтәрә парламентинин һесабаты: Иран һәлә дә Јахын Шәрг балансларында тәсирли бир ҝүҹдүр 01.02.25, 09:51
Мадуро Трампын нүмајәндәсини гәбул етди 01.02.25, 09:50
Русија әһалисинин сајы ачыгланды 01.02.25, 09:48
Адмирал Сәјјари: Биз истәнилән тәһлүкә илә мүбаризәјә һазырыг 01.02.25, 09:11
Евдә әл гумбарасы партлајыб, 5 нәфәр өлүб 30.01.25, 13:18
Әнсаруллаһ: АБШ-ын дәстәји сионист режимин Ливан вә Гәззәјә тәҹавүзүнүн давам етмәсиндә әсас амилдир 30.01.25, 13:14
Ишғалчы Исраил илә ҺӘМАС арасында үчүнҹү әсир мүбадиләси баш тутуб – Јәһја Синвар деталы диггәт чәкиб + ВИДЕО 30.01.25, 13:11
Гуран јандырма аксијаларынын тәшкилатчысы өлдүрүлүб 30.01.25, 09:20
3 исраилли ҝирова ҝөрә азад едиләҹәк фәләстинлиләрин сајы… 30.01.25, 09:05
АБШ-дә сәрнишин тәјјарәси һеликоптерлә тоггушуб - Видео 29.01.25, 12:54
Путинә суи-гәсд нүвә мүһарибәсидир - Володин 29.01.25, 10:05
Сумгајытда гадын гәтлә јетирилиб 29.01.25, 10:03
АБШ-ын Ф-35 типли гырыҹы тәјјарәси сүгут етди - Видео 28.01.25, 10:12
Суријада ҹәми үч ҝүндә 35 гәтл 28.01.25, 10:02
Иллузијадан ајылын, НАТО дағылаҹаг - Карлсон 28.01.25, 09:59
Украјнада башымызы гатырлар, әсас дөјүш... 28.01.25, 09:53
АБШ Путини өлдүрмәк истәјирди - Карлсондан шок 28.01.25, 07:34
Мәбәс бајрамы мүнасибәтилә 27.01.25, 09:59
АБШ сон 40 илдә һеч бир һәрби мүнагишәдә галиб ҝәлмәјиб – витсе-президентдән Пентагона өлдүрүҹү тәнгид 27.01.25, 09:55
Ҝөјҝөлдә 16 јашлы гызын АСЫЛМЫШ мејити тапылды 27.01.25, 09:48
Иорданијадан Трампа ҹаваб: Гәти шәкилдә рәдд едирик! 27.01.25, 09:43
Мәктәбләрдә гыш тәтили башлајыб 26.01.25, 09:42
КХДР стратежи ганадлы ракетини уғурла сынагдан кечирди 26.01.25, 09:27
Имам Казимдән (ә) 10 һәдис 26.01.25, 09:03
ҺӘМАС ишғалчыларын хүсуси тәјинатлы гүввәләринин силаһларыны нүмајиш етдирмәклә ҝүҹ нүмајиш етдириб 26.01.25, 08:58
Дашалты әмәлијјатындан 33 ил өтүр 26.01.25, 08:54
ҺӘМАС атәшкәс разылашмасынын позулмасына ҝөрә Исраили сучлајыб 26.01.25, 05:02
Бу ҝүн Имам Казимин (ә) шәһадәт ҝүнүдүр 25.01.25, 10:03
Шәмкирдә дәһшәтли гәза: 5 нәфәр өлдү 25.01.25, 09:24
Исраил Гәзза мүһарибәсиндә мәғлуб олду - Ајланд 25.01.25, 09:22
Иран вә Русија арасында Рәшт-Астара дәмир јолу хәтти вә газ нәгли планы илә бағлы сон разылашмалар әлдә олунуб 23.01.25, 12:05
"Орду исраиллиләри горуја билмәди" 23.01.25, 11:57
Русија ордусу сүрәтлә ҝүҹләнир: НАТО өлкәсинә һүҹум едәҹәк 23.01.25, 11:54
АБШ-да мәктәбдә атышма: өләнләр вар 23.01.25, 11:47
Рус ордусу ирәлиләди: украјналылар мүһасирәјә дүшдү 23.01.25, 11:43
Атәшкәсдән сонра Гәззада дағынтылар алтындан 212 ҹәсәд чыхарылыб 23.01.25, 11:41
Лос-Анҹелесдә јени јанғынла әлагәдар тәхлијә башлајыб 22.01.25, 13:33
Ағсу сакини интиһар етди 22.01.25, 10:33
Русијаја санксија нәтиҹә вермәди, ләғв едәк! 22.01.25, 09:26
Сараја әл-Гүдсүн сөзчүсү: Иранын Доғру Вәд әмәлијјаты сионист режимин гүруруну мәһв етди 22.01.25, 09:23
АБШ-ын Бакыдакы сәфиринин ҝәрҝинлик јарадан истеһзалары 22.01.25, 09:13
Азәрбајҹан Ордусунун һәрби гуллугчусу вәфат едиб 22.01.25, 09:12
Түркијәдә отел јанғынында өләнләрин сајы... 21.01.25, 13:39
Әл-Һуси: Иран Исраилә гаршы дағыдыҹы әмәлијјатлар һәјата кечирди 21.01.25, 11:54
Путин шәртини ағырлашдырды – “Зеленски һөкумәтинин...” 21.01.25, 11:00
Орбан: АБ рәһбәрлији сәрхош вәзијјәтдәдир! 21.01.25, 10:58
Русија Ирана јени тәклифләр верди: АЕС тикәҹәк - Росатом 21.01.25, 10:57
Бакыда гадын евдә өлү тапылды 21.01.25, 10:56
Түркијәдә дәһшәтли јанғын: 10 өлү... 20.01.25, 14:18
Рус ордусу Новојегоровканы да әлә кечирди