01 Сентјабр 2014
Sual.nur-az.com-да ҝүнүн суалы
Үмуми
Ҹаваб:
Бисмиллаһир-рәһманир-рәһим.
Әлејкумус-салам.
Сәләфиләр зәманәнин хәвариҹләридир. Сәләфиләр арасында ихтилафлар вә бөлүнмәләр вар ки, бир-бирләрини гәбул етмирләр вә һәр бири диҝәрини хәвариҹ адландырыр.
Вәһһабиләр вә Хәвариҹин охшар ҹәһәтләри
Ислам тарихинә вә хәвариҹ тәлиминә нәзәр салдыгда бу ики тәригәтин инанҹ хәттләринин бир чох јерләрдә кәсишдијинин шаһиди олуруг.
Вәһһабилик вә хәвариҹин идеја вә давранышларындакы нәзәри вә практики бәнзәрликләр ашағыдакылардан ибарәтдир:
1. Хариҹиләр (хәвариҹ) вәһһабиләр кими, мәшһур фикирләрә зидд, надир рәј саһибидирләр; Мәсәлән: Хәвариҹ бөјүк ҝүнаһ ишләтмиш шәхси кафир санырлар.
2. Хәвариҹин фикринҹә “Дарул-Ислами” (Ислам дијарыны), сакинләринин бөјүк ҝүнаһа булашаҹаглары тәгдирдә, “Дарул-һәрб” (мүсәлманларла дөјүш һалында олан дијар) адландырмаг олар. Бу барәдә вәһһабиләр дә ејни фикирдәдирләр.
3. Бу ики дәстәнин диҝәр бир бәнзәрлији, дини мәсәләләрин јерсиз чәтинләшдирилмәси вә онлары дәрк етмәкдә дар дүшүнҹәлик вә фикир донуглуғундадыр. Хариҹиләр “Ла һукмә илла лиллаһ” (һөкм јалныз Аллаһа мәхсусдур) ҹүмләсинә сығынараг, Имам Әлини (ә) һакимијјәтдән узаглашдырдыглары кими, вәһһабиләр дә тәкҹә бәзи ајәләри диҝәр ајәләрә диггәт јетирмәдән, әлдә әсас тутараг, мүсәлманлары кафирликдә иттиһам едирләр.
4. Шүбһәсиз вәһһабиләр пуч, јанлыш вә хурафатла долу әгидәләри илә, хәвариҹин диндән хариҹ олдуғу кими, диндән чыхмыш сајылырлар.
Елә бу сәбәбдән Сәһиһи-Бухаридә ҝәлмиш бир һәдисин вәһһабиләрә аид едилмәси һеч дә тәсадүфи дејил.
Бухаринин Ислам пејғәмбәриндән (с) нәгл етдији бу һәдисдә дејилир: “Шәргдән бир груп киши заһир олар. Онлар Гуран охусалар да, охудуглары боғазларындан јухары кечмәз. Ох камандан чыхдығы кими диндән чыхарлар. Баш гырхмаг онларын бир әламәтидир.”
Гәстәлани “Иршадус-сари” әсәриндә бу һәдиси шәрһ едәркән јазыр: «Шәрг тәрәфдән» дедикдә, Мәдинә шәһәринин шәрг тәрәфи, Нәҹд вә бу кими диҝәр әразиләр нәзәрдә тутулур.
Һамыја чох ҝөзәл бәллидир ки, Нәҹд шәһәри вәһһабиләрин мәркәзи вә әсас вәтәнләри иди ки, сонралар орадан диҝәр шәһәрләрә јајылдылар. Еләҹә дә билирик ки, башын түкүнү гырхмаг вә саггалы узатмаг онларын әламәт вә нишанәләриндәндир.
5. Һәдисләрдә Хәвариҹ барәсиндә “Онлар мүсәлманлары өлдүрүр, бүтпәрәстләри исә азад бурахырдылар” сөјләнилмиш сөзләрин, вәһһабиләр тәрәфиндән практики олараг гәддарлыгла һәјата кечирилдијинин шаһиди олуруг.
6. Әбдуллаһ ибн Өмәр Хәвариҹи тәснифләндирәрәк дејир: “Бунлар кафирләр барәсиндә назил олмуш ајәләри мөминләрә тәтбиг едирләр.” Һазырда вәһһабиләрин дә бу методдан истифадә етмәләри кечмишдә хариҹиләрин ҝетдији јолу хатырладыр.
Аллаһ сизә јар олсун.
Сәләфиләр зәманәнин хәвариҹләридир. Сәләфиләр арасында ихтилафлар вә бөлүнмәләр вар ки, бир-бирләрини гәбул етмирләр вә һәр бири диҝәрини хәвариҹ адландырыр.
Вәһһабиләр вә Хәвариҹин охшар ҹәһәтләри
Ислам тарихинә вә хәвариҹ тәлиминә нәзәр салдыгда бу ики тәригәтин инанҹ хәттләринин бир чох јерләрдә кәсишдијинин шаһиди олуруг.
Вәһһабилик вә хәвариҹин идеја вә давранышларындакы нәзәри вә практики бәнзәрликләр ашағыдакылардан ибарәтдир:
1. Хариҹиләр (хәвариҹ) вәһһабиләр кими, мәшһур фикирләрә зидд, надир рәј саһибидирләр; Мәсәлән: Хәвариҹ бөјүк ҝүнаһ ишләтмиш шәхси кафир санырлар.
2. Хәвариҹин фикринҹә “Дарул-Ислами” (Ислам дијарыны), сакинләринин бөјүк ҝүнаһа булашаҹаглары тәгдирдә, “Дарул-һәрб” (мүсәлманларла дөјүш һалында олан дијар) адландырмаг олар. Бу барәдә вәһһабиләр дә ејни фикирдәдирләр.
3. Бу ики дәстәнин диҝәр бир бәнзәрлији, дини мәсәләләрин јерсиз чәтинләшдирилмәси вә онлары дәрк етмәкдә дар дүшүнҹәлик вә фикир донуглуғундадыр. Хариҹиләр “Ла һукмә илла лиллаһ” (һөкм јалныз Аллаһа мәхсусдур) ҹүмләсинә сығынараг, Имам Әлини (ә) һакимијјәтдән узаглашдырдыглары кими, вәһһабиләр дә тәкҹә бәзи ајәләри диҝәр ајәләрә диггәт јетирмәдән, әлдә әсас тутараг, мүсәлманлары кафирликдә иттиһам едирләр.
4. Шүбһәсиз вәһһабиләр пуч, јанлыш вә хурафатла долу әгидәләри илә, хәвариҹин диндән хариҹ олдуғу кими, диндән чыхмыш сајылырлар.
Елә бу сәбәбдән Сәһиһи-Бухаридә ҝәлмиш бир һәдисин вәһһабиләрә аид едилмәси һеч дә тәсадүфи дејил.
Бухаринин Ислам пејғәмбәриндән (с) нәгл етдији бу һәдисдә дејилир: “Шәргдән бир груп киши заһир олар. Онлар Гуран охусалар да, охудуглары боғазларындан јухары кечмәз. Ох камандан чыхдығы кими диндән чыхарлар. Баш гырхмаг онларын бир әламәтидир.”
Гәстәлани “Иршадус-сари” әсәриндә бу һәдиси шәрһ едәркән јазыр: «Шәрг тәрәфдән» дедикдә, Мәдинә шәһәринин шәрг тәрәфи, Нәҹд вә бу кими диҝәр әразиләр нәзәрдә тутулур.
Һамыја чох ҝөзәл бәллидир ки, Нәҹд шәһәри вәһһабиләрин мәркәзи вә әсас вәтәнләри иди ки, сонралар орадан диҝәр шәһәрләрә јајылдылар. Еләҹә дә билирик ки, башын түкүнү гырхмаг вә саггалы узатмаг онларын әламәт вә нишанәләриндәндир.
5. Һәдисләрдә Хәвариҹ барәсиндә “Онлар мүсәлманлары өлдүрүр, бүтпәрәстләри исә азад бурахырдылар” сөјләнилмиш сөзләрин, вәһһабиләр тәрәфиндән практики олараг гәддарлыгла һәјата кечирилдијинин шаһиди олуруг.
6. Әбдуллаһ ибн Өмәр Хәвариҹи тәснифләндирәрәк дејир: “Бунлар кафирләр барәсиндә назил олмуш ајәләри мөминләрә тәтбиг едирләр.” Һазырда вәһһабиләрин дә бу методдан истифадә етмәләри кечмишдә хариҹиләрин ҝетдији јолу хатырладыр.
Аллаһ сизә јар олсун.
06.11.25, 10:53
Дик Чејни Иранын деврилмәси арзусуну гәбрә апарды 06.11.25, 10:14
Мәхфи ҸЫА забитинин етирафлары: Биз азлыглары тәшкилатландырырдыг ки, өз өлкәләриндә үсјана галхсынлар 06.11.25, 10:08
Трамп: Дүнәки сечкиләр мәнә үмидсиз етди 06.11.25, 09:59
Һизбуллаһ: Исраил јалныз ҝүҹ дилини баша дүшүр 05.11.25, 13:08
Ајәтуллаһ Сејид Әли Хаменеи Иран вә АБШ арасында әмәкдашлыг шәртләрини ачыглады - Фото 05.11.25, 11:24
Исраилин һәрби сәнајеси һакерләр тәрәфиндән әлә кечирилиб 05.11.25, 11:05
Мәмдани: Мән мүсәлманам вә бунун үчүн үзр истәмирәм 05.11.25, 10:57
Әнсаруллаһ: Сионистләрлә һәр ҹүр ссенарисијә һазырыг 05.11.25, 10:53
Нју-Јоркун јени мери: Нетанјаһу Нју-Јорка ајаг басарса... 05.11.25, 09:39
ҺӘМАС: Сионист режими Гәззәдә 190 дәфәдән чох атәшкәси позуб 05.11.25, 09:35
Иран иврит дилиндә телевизија каналы ачыр 05.11.25, 09:22
Неw Јорк Тимес: Трумп һөкумәти Венесуелаја һүҹум етмәк үчүн 3 ссенари нәзәрдән кечирир 05.11.25, 09:18
Иран: БМТ Тәһлүкәсизлик Шурасы АБШ-ын нүвә силаһлары сынаг програмыны тәҹили шәкилдә арашдырсын 05.11.25, 09:15
Трамп вә Нетанјаһунун дүшмәни Нју-Јорк шәһәринин мери сечилди 04.11.25, 11:31
Трампын хариҹи сијасәтдә диктаторлуғу! 04.11.25, 10:01
Америкалыларын 63 фаизи Трампы истәмир 04.11.25, 09:49
АБШ Конгресинин үзвүндән Трампа тәнгид: Ниҝерија, Венесуела вә Иранла мүһарибә апармаг әвәзинә, Америка халгыны дүшүн! 04.11.25, 09:46
Исраил мәнбәләри: Һизбуллаһ даһа ҝүҹлү олуб 04.11.25, 09:39
АБШ-ын милли кәшфијјат рәһбәри Исраилә сәфәр едиб 03.11.25, 10:09
АБШ-да әјләнҹә мәрасиминдә атышма: 9 јаралы 1... 03.11.25, 10:00
Колумбија президенти: Гәзза дүнјанын мүгавимәт пајтахтыдыр 03.11.25, 09:47
Әнсаруллаһ Исраиллә бирбаша мүһарибәјә һазыр олдуғуну бәјан етди 03.11.25, 09:27
Исраил ордусунун һәрби прокурору итҝин дүшүб 03.11.25, 09:22
Сүни интеллектин ҝәләҹәји нүвә енержисинә сөјкәнир! 03.11.25, 09:17
ЫЈЛЕП, АБШ-ын ираглы ҝәнҹләрә нүфуз јолу 02.11.25, 12:59
Јәлун: Смотрич вә Бен-Ҝвир Исраили мәһвә апарыр 02.11.25, 12:53
Инҝилтәрәдә гатарда һүҹум - 9 нәфәрин вәзијјәти ағырдыр 02.11.25, 12:23
Ајәтуллаһ Хаменеи: Һәгигәтләри данышмасаныз, дүшмән залымла мәзлумун јерини дәјишәҹәк 02.11.25, 11:04
Русијадан минләрлә инсан депортасија едилир 02.11.25, 10:55
Исраилин тәһлүкәсизлик камералары киберһүҹумла сындырылыб 02.11.25, 10:52
Һаррисон Форд: Трампдан даһа бөјүк ҹинајәткар танымырам 02.11.25, 10:11
Русијанын ән сирли нүвә суалты гајығы сынаг үчүн суја бурахылыб 02.11.25, 09:54
"Һәнзәлә" һакерләри ахтарышда олан 10 сионистин фотосуну јајды 01.11.25, 12:06
Арыгламаға көмәк едән 8... 01.11.25, 11:52
УНЫФЫЛ: Исраил Ливанла атәшкәс сазишини 9,400 дәфә позуб 01.11.25, 11:30
Исраил Мүдафиә Назирлијинин јүксәк вәзифәли рәсмисинин еви гаршысында сионист һәрбчи өзүнү јандырыб 01.11.25, 11:24
Сионистләр өз һөкумәтләрини Американын кукласы һесаб едирләр 01.11.25, 11:22
Гросси: Иранын нүвә силаһы програмы јохдур 01.11.25, 10:15
Илон Маскын атасы: Әҝәр Русија Авропаны хилас етмәсәјди, инди һамымыз алман дилиндә данышардыг 01.11.25, 10:03
Гәззада 20 мин партламамыш бомба галмагдадыр 01.11.25, 09:40
Ирагда да “пејҹер” һүҹумлары ола биләрми? 30.10.25, 11:43
Украјналы 100 мин ҝәнҹ ики ај әрзиндә өлкәдән гачыб 30.10.25, 09:37
Трамп вә Ши ҝөрүшү бирҝә бәјанат олмадан баша чатды 30.10.25, 09:20
"Посејдон" гијамәт силаһы сајыла биләр - Медведјев 30.10.25, 09:19
Ики шәһәр мүһасирәјә алынды - Путиндән Зеленскијә чағырыш 30.10.25, 09:15
43 јашлы гадын бычагланыб 30.10.25, 09:13
Америкалы журналистдән шок ачыглама: Трамп, 100 милјон доллар гаршылығында Гәрб Саһилини Исраилә сатыб 30.10.25, 08:50
Мадуро Венесуелада бир ҸЫА тәхрибатыны ашкар етдијини билдирди 30.10.25, 08:49
Франса Парламентинин үзвү: Нетанјаһу террорчудур 30.10.25, 08:46
Путиндән сонра Трамп да нүвә силаһларынын сынағына әмр верди 29.10.25, 12:52
Асиф: Әфганыстан Исламабада “әјри” бахарса, ҝөзләрини чыхарарыг 29.10.25, 11:21
Мадуронун гачырылмасы планы уғурсуз олду 29.10.25, 11:08
Ишғалчы Исраил ордусунда интиһарлар давам едир 29.10.25, 11:04
Шимали Авропа өлкәләринин Русијадан ҝөтүрүлмүш әмлакларын мүсадирәси барәдә разылығы 29.10.25, 10:51
Ҹозеф Аун: Һизбуллаһы ҝүҹ илә силаһсызландырмаг мүмкүн дејил 29.10.25, 10:12
АБШ 90% һәјатыны мүһарибәјә һәср едиб 29.10.25, 09:45
Тәәссүф ки, үчүнҹү дәфә президент ола билмәрәм 28.10.25, 11:10
Азадлыг - верилмәли, алынмалы, јохса өјрәнмәли? 28.10.25, 10:34
Јени едам үсулу АБШ-да галмагал јаратды 28.10.25, 09:52
Чинин Ирандакы сәфири: Һәр ики өлкә инаныр ки, биз сон јүз илдә бәнзәри ҝөрүлмәјән бөјүк дәјишикликләрин астанасындајыг 28.10.25, 09:47
Авропа фәлакәтли сәһвә јол верир - Орбан 28.10.25, 09:46
5500 украјналы һәрбчи мүһасирәјә дүшдү - Пушилин 28.10.25, 09:25
Америкалы аналитик: Америкалылар кағыз пәләнҝидир 28.10.25, 09:22
Әл-Һәјјә: Чәтинликләр сәбәбиндән Исраил әсирләринин ҹәсәдләринин тапылмасы ҹидди проблемләрлә үз-үзәдир 28.10.25, 09:06
Сионист Баш Раввин тәһдид етди: Биз Исраили тәрк едәҹәјик 28.10.25, 09:01
Венесуелада "ҸЫА" тәшкилатынын үзвләри һәбс едилиб 23.10.25, 10:20
Путин Русијанын Милли Интернетини тәгдим етди 23.10.25, 10:17
Ағ Евиндә тәһлүкәсизлик һадисәси баш вериб 23.10.25, 10:14
Русија нүвә стратежи тәлимләринә Путин рәһбәрлији илә башлады 23.10.25, 10:09
Иранын кәшфијјат назири: 12 ҝүнлүк мүһарибәдә 50-дән чох кәшфијјат хидмәти Ирана гаршы дөјүшдә иштирак едиб 23.10.25, 10:03
Исмаил Гаани Ирага сәфәр едиб 23.10.25, 09:54
Бир етираф: Сионист режиминин назирләринин мобил телефонлары иранлы һаҹкерләрин әлинә кечиб 23.10.25, 09:44
Сионист мүтәхәссиси: Исраил халгы Иранла мүһарибәдән нараһатдыр, чүнки зәрәрләр ҝөзләниләнләрдән чох иди 23.10.25, 09:39
Мадуро: АБШ-а гаршы мүбаризә апармаг үчүн 5 мин... 