29 İyun 2022
İmam Cavadın (ə) şəhadəti münasibətilə

Məşhur ləqəbləri: Cavad, Təqi
Künyəsi: Əbu Cəfər (sani)
Atası: Əli (ə)
Anası: Xəyzuran
Doğum tarixi: 195-ci hicri qəməri ili, 10 rəcəb
Doğulduğu yer: Mədinə
İmamət müddəti: 17 il
Ömrü: 25 il
Şəhadət tarixi: 220-ci hicri qəməri ili, zilqədə ayının axırı
Qatilinin adı: Ümmül-Fəzl onu zəhərləmişdir
Dəfn olduğu yer: Kazimeyn (İraq)
Bərəkətli mövlud
Bütün ailə sevinc içərisində idi, imam Rzanı (ə) və onun həyat yoldaşını təbrik edirdilər. Allah bərəkətli, mehriban və nurlu simalı bir övlad onlara bəxş etmişdi. İmam Rza (ə) onun adını Məhəmməd qoydu. İmamın ailəsində və eləcə də, şiələr arasında Məhəmməd (ə) xeyir-bərəkətli bir uşaq kimi tanınmışdır. Məhəmməd (ə) çox mehriban, səxavətli və kərəm sahibi idi. Ona görə də onu Cavad adlandırıblar. Əbu Yəhya Sənani deyir: "Bir gün imam Rzanın (ə) yanında idim. Bu vaxt o həzrətin azyaşlı oğlu Cavad (ə) bizim yanımıza gəldi. İmam Rza (ə) buyurdu ki, şiələrimiz üçün ondan xeyir-bərəkətli bir uşaq dünyaya gəlməmişdir".
Azyaşlı imam
İmam Cavad (ə) uşaq yaşlarında imamət məqamına yetişmiş ilk imam olduğundan, bəziləri belə sual edirlər ki, yeniyetmə bir uşaq müsəlmanların rəhbərlik və imamət məsuliyyətini necə öz öhdəsinə götürə bilər?
Bu suala cavab olaraq deyirik:
İnsanın əqli və cismani cəhətdən ömrünün özünəməxsus çiçəklənmə dövrü var və insan həmin vaxta yetişdikdə, əql və cismi ən kamil həddə çatır. Ancaq bu məsələyə diqqət etməliyik ki, mehriban Allah hər bir şeyin xaliqi və onu vücuda gətirəndir. Deməli, hamıdan elmli və yenilməz qüdrət sahibidir. Biz insanların xeyir və şərini daha yaxşı bilir. Ona görə də Allah bəzi məsləhətlərə görə Özünün bir sıra xüsusi bəndələri üçün bu prosesi qısaltmış və onun kamala çatmasını tezləşdirmişdir ki, biz insanlar səadətə çatmaq və hidayət olmaq üçün onun göstərişlərindən faydalana bilək.
Bəşər tarixində lap qədim dövrlərdən indiyədək Allah-Taalanın xüsusi lütf və mərhəməti sayəsində kiçik yaşlarında ikən imamət və xalqa rəhbər olmaq məqamına yetişmişən şəxslər olmuşdur. Mövzunun daha aydınlaşması üçün bir neçə nümunəyə toxunuruq:
1. Həzrət Yəhya (ə) uşaq yaşlarında peyğəmbərliyə seçildi. Qurani-kərim bu barədə buyurur: "Biz uşaq ikən ona hikmət (peyğəmbərlik) verdik".
2. Uşağın dil açıb danışması üçün təxminən on iki ay (bir il) vaxt keçməlidir. Ancaq həzrət İsa (ə) dünyaya gəldiyi ilk günlərdə, dil açdı və çox açıq-aydın danışaraq ciddi töhmətlərə məruz qalmış anasını müdafiə edərək inadkarların dedi-qodusunu məntiqlə cavab verdi. Halbuki, bu cür danışmaq, özü də belə bir məfhuma malik söz demək yalnız böyüklərin əlindən gələ bilər.
Bu məsələ Qurani-Kərimdə belə açıqlanmışdır: "(Allahdan bir möcüzə olaraq) dilə gəlib dedi: "Mən, həqiqətən, Allahın quluyam (bəndəsiyəm). O, mənə kitab (İncil) verdi, özümü də peyğəmbər etdi. O, harada oluramsa olum, məni mübarək etdi və mənə diri olduqca namaz qılıb zəkat verməyi tövsiyə buyurdu. O, həmçinin məni anama qarşı olduqca itaətkar və nəvazişkar etdi, (heç kəsə qarşı) zülmkar, asi (dikbaş) eləmədi".
Qeyd olunanlardan belə nəticəyə gəlirik ki, Allah Öz qüdrəti ilə həzrət İsanı (ə) uşaq ikən danışdırmış, ona və həzrət Yəhyaya (ə) uşaqlıq çağlarında peyğəmbərlik vermişdir. Deməli, məsum imamların (ə) da Allahın qüdrəti ilə və ləyaqətlərinə görə uşaq vaxtlarında imamət məqamına çatmalarının bir iradı yoxdur və bu mümkün olan işdir.
Sual-cavab məclislərinin qurulması
İmam Cavadın (ə) imamlığı dövründə sual-cavab və elmi müzakirə məclislərinin təşkil edilməsinin əsas səbəbi o idi ki, bir tərəfdən o həzrətin yaşının az olmasına görə onun imam olması bir çox şiələr üçün hələ dərk ediləsi deyildi (baxmayaraq ki, şiələrin əsas alim və başbilənlərinin şiə əqidələrinə dair bu barədə heç bir şəkk-şübhəsi olmamışdır), buna görə də, əminlik əldə etmək məqsədilə o həzrətə çoxlu sayda suallar verirdilər. Digər tərəfdən də, imam Cavadın (ə) yaşadığı dövr mötəzilə məzhəbinin genişlənərək nüfuz tapdığı bir dövr olmuş, yerli hökumət də, onları himayə edir və bu məzhəbin əqidələrini möhkəmlətmək, digər məzhəbləri isə nüfuzdan salmaq üçün əlində olan bütün maddi və mənəvi imkanlardan istifadə edirdi.
Ancaq bu müzakirələrin hər birində imam Cavad (ə) qəti və açıq-aydın cavabları ilə özünün imam olması məsələsi üzərindən bütün şəkk-şübhəni qaldıraraq, imam olduğunu isbat edirdi.
Kəskin cavablar
Məmun xilafətin paytaxtını Tus şəhərindən Bağdada köçürdükdən sonra imam Cavada (ə) bir məktub yazıb, onu Bağdada dəvət etdi. Bu dəvət də, imam Rizanın (ə) Tus şəhərinə dəvət olunması kimi zahirdə könüllü, həqiqətdə isə məcburi bir dəvət idi. İmam Cavad (ə), Məmunun dəvətini qəbul edib Bağdada getdi. Bir neçə gündən sonra Məmun onu öz sarayına dəvət etdi və camaat arasında özünü yaxşı və doğruçu adam kimi göstərmək üçün hiylə işlədərək ona qızı Ümmul-Fəzllə evlənmək təklifini etdi. İmam Cavad (ə) Məmunun bu təklifi qarşısında sükut etdi. Məmun da sükutu razılıq əlaməti sayıb tədarük fikrinə düşdü. O, təntənəli şəkildə bir məclis qurmaq istəyirdi. Ancaq bu xəbərin Bəni Abbas arasında yayılması böyük narazılığa səbəb olur. Bəni Abbas sülaləsinin nümayəndələri bir yerə toplaşaraq Məmuna sərt etiraz edərək dedilər: Bu nə işdir görürsən? Əli ibn Musanın (ə) vəfat etdiyi və hakimiyyətin Bəni Abbasın əlində olduğu bir halda hakimiyyəti yenə də Əlinin övladlarına vermək istəyirsən? Biz bu işə razı ola bilmərik. Məmun soruşdu: Bəs sizin fikriniz nədir? Onlar dedilər: O, uşaqdır və hələ elm və bilikdən elə də faydalanmayıb. Məmun dedi: Siz bu ailəni yaxşı tanımırsınız, onların kiçiyi də, böyüyü də tükənməz elm sahibidir. Əgər mən deyənə razı deyilsinizsə, onda onu yoxlayın. Qəbul etdiyiniz bir alimi gətirib onunla bəhs etdirin, onda mənim dediklərimə inanarsınız.
Yəhya ibn Əksəm Məmunun dövründə adlı-sanlı alimlərdən sayılırdı. Onun bir çox elmlərdə şöhrəti dillər əzbəri olmuşdu. Yəhyanın Məmunun yanında da böyük hörməti var idi və xəlifənin yaxın adamlarından hesab olunurdu. Belə ki, Məmun ölkənin bir sıra işlərini ona tapşırmışdı. Ancaq Yəhyanın böyük elmi məqamına baxmayaraq elə də imanlı insan deyildi. O öz elmindən şöhrət və fəxr qazanmaq üçün istifadə edirdi. Hər bir alim onunla görüşə getsəydi, Yəhya müxtəlif elm sahələrində ona o qədər suallar verirdi ki, nəhayət o alim, özünün Yəhyanın qarşısında aciz qaldığına etiraf edirdi.
Abbasilər alimlərin arasında Yəhya ibn Əksəmi seçdilər. Məmun, imam Cavadın (ə) elm səviyyəsini yoxlamaq üçün bir məclis təşkil etdi. Həmin məclisdə Yəhya imama sual verərək dedi: Həcc mövsümü zamanı ehram bağlayıb heyvan ovlamış şəxsin hökmü necədir?
İmam Cavad (ə) buyurdu: "Həmin şəxs o heyvanı hərəmdən kənarda ovlamışdır, yoxsa hərəm daxilində? Ehram bağlamış şəxs ehram haqqında heyvan ovlanmasının haram olduğunu bilib, yoxsa yox? Heyvanı bilərəkdən ovlamışdır, yoxsa bilmədən? Heyvanı ovlayan şəxsin özü azad insan olub, yoxsa qul? Uşaq olmuşdur, yoxsa böyük? Birinci dəfədir belə bir iş görür, yoxsa bir neçə dəfə belə iş görüb? Ovladığı heyvan quşlar cinsinə aiddir, yoxsa quş deyil? Böyük heyvan olub, yoxsa kiçik? Gördüyü bu işdən peşman olub, yoxsa yox? Heyvanı gecə ovlayıb, yoxsa gündüz? Bağladığı ehram ümrə həccinin olub, yoxsa təməttö həccinin?"
Bu məsələ barədə imam Cavadın (ə) müxtəlif hallar qeyd etməsinə heyran qalmış Yəhyanın üzündə zəiflik hiss olunur və dili topuq vurmağa başladı. O, xəcalətindən başını aşağı saldı. Belə ki, bütün məclisdəkilər onun imam Cavadın (ə) qarşısında aciz olduğunu açıq-aşkar hiss etdilər. Sonra imam bu mövzuların hər birinin hökmünü dedi. Bundan sonra imam Cavad (ə) ondan bir sual soruşdu. Yəhya sualı cavablandıra bilmədi. Həzrət o sualın da cavabını özü verdi. Hamı imamın elminin qarşısında təzim etdi. Bu vaxt Məmun dedi: Şükür olsun Allaha ki, mənim fikirləşdiyim düz çıxdı. Sonra isə üzünü öz qohum-əqrəbasına tutub dedi: Qəbul etmədiyiniz həqiqəti indi anladınızmı?
İmam Cavadın (ə) şəhadəti
Məmun öləndən sonra onun qardaşı Mötəsim xəlifə oldu. O, imam Cavadı öz nəzarəti altında saxlamaq məqsədi ilə Mədinədən Bağdada gətizdirdi. Ancaq öz məqsədlərinə çatmaq üçün imam Cavadı (ə) qarşısında bir maneə görən və qəlbində o imama qarşı düşmənçilik, kin-küdurət bəsləyən Mötəsim həzrəti aradan götürməyi qərara aldı. Nəhayət, öz çirkin niyyətini həyata keçirmək üçün üzümün daxilinə zəhər tökdürdü və qardaşı qızı Ümmül-Fəzli razı saldı ki, zəhərlənmiş üzümü imam Cavada (ə) versin. İmam üzümü yedi. Çox keçmədi ki, zəhər onun ciyərlərində öz təsirini göstərdi və yavaş-yavaş ağrısı şiddətləndi. İmam ağrılar içərisində olduğu vaxt Ümmül-Fəzlə buyurdu: "And olsun Allaha! Bu xəyanətinə görə əlacı olmayan bir yoxsulluğa və gizli qalmayacaq bir bəlaya mübtəla olacaqsan".
Elə də oldu. Ümmül-Fəzlin gizli üzvündə elə bir xəstəlik tapıldı ki, bütün malını onun müalicəsi üçün sərf etsə də, faydası olmadı. Nəhayət o, çox acınacaqlı bir vəziyyətdə dünyasını dəyişdi.
İmam Cavad (ə) həmin zəhərin təsirindən 25 yaşında şəhid oldu. O, zalım və fasid xəlifələr tərəfindən şəhid edilən ən gənc imam idi.
"On dörd məsum" kitabından
09.02.25, 10:45
Rusiya Müdafiə Nazirliyi: 35 Ukrayna PUA-sı vurulub 09.02.25, 10:31
Tramp Putinlə danışdı 08.02.25, 10:05
Rusiya bu şəhəri yer üzündən sildi - Video 08.02.25, 09:56
Bu gün HƏMAS üç israilli əsiri azad edəcək 08.02.25, 09:53
Alyaskada itkin düşmüş təyyarədə olan bütün sərnişinlər ölüb 08.02.25, 09:51
Bu rayonumuza 79 sm qar yağdı 08.02.25, 09:27
Kumeyl duası ilə bağlı xatirə 05.02.25, 12:56
İran PUA-ları süni intellekt dəstəkli raketlərdən istifadə edib 05.02.25, 09:31
İranın yeni raket sistemi sınaqdan uğurla keçib 04.02.25, 11:14
Çin ABŞ məhsullarına tarif tətbiq edib 04.02.25, 10:42
Tramp Hitleri xatırladır - Lavrov 04.02.25, 10:33
Tacikistanda İŞİD həbsxananı ələ keçirdi - Rəis... 04.02.25, 10:07
İran Hava Hücumundan Müdafiə qüvvələrinin təlimləri başlayıb 04.02.25, 10:01
BMT rəsmisi ərəb ölkələrinin Fələstin məsələsinə qarışmamasından təəccübləndiyini bildirib 04.02.25, 09:55
Fransa Seneqaldan qoşunlarını çıxarmağa başlayıb 03.02.25, 12:10
Moskvada partlayış: Ölən və yaralananlar var 03.02.25, 11:42
Bakıda oteldə Türkiyə vətəndaşının meyiti tapıldı 03.02.25, 10:20
Şəhid Seyid Həsən Nəsrullah və şəhid Seyid Haşim Səfiyəddin ilə vida mərasiminin vaxtı məlum oldu 03.02.25, 10:15
Danimarkada Qurani-Kərimə növbəti təhqir 03.02.25, 10:13
Ayətullah Seyid Əli Xamenei: Amerika təcavüzkar və yalançıdır 03.02.25, 10:03
Gürcüstana işləməyə gedən azərbaycanlı hoteldə öldü 03.02.25, 09:26
Bakıda 89 yaşlı kişi və arvadı... 02.02.25, 11:12
Nəhəng neft zavodunda dəhşətli partlayış - ABŞ-da 02.02.25, 09:57
Kurskda məktəbə aviazərbələr endirilib 02.02.25, 09:53
Dostlar bir-birini qırır - ABŞ-Kanada 01.02.25, 13:09
İngiltərə parlamentinin hesabatı: İran hələ də Yaxın Şərq balanslarında təsirli bir gücdür 01.02.25, 09:51
Maduro Trampın nümayəndəsini qəbul etdi 01.02.25, 09:50
Rusiya əhalisinin sayı açıqlandı 01.02.25, 09:48
Admiral Səyyari: Biz istənilən təhlükə ilə mübarizəyə hazırıq 01.02.25, 09:11
Evdə əl qumbarası partlayıb, 5 nəfər ölüb 30.01.25, 13:18
Ənsarullah: ABŞ-ın dəstəyi sionist rejimin Livan və Qəzzəyə təcavüzünün davam etməsində əsas amildir 30.01.25, 13:14
İşğalçı İsrail ilə HƏMAS arasında üçüncü əsir mübadiləsi baş tutub – Yəhya Sinvar detalı diqqət çəkib + VİDEO 30.01.25, 13:11
Quran yandırma aksiyalarının təşkilatçısı öldürülüb 30.01.25, 09:20
3 israilli girova görə azad ediləcək fələstinlilərin sayı… 30.01.25, 09:05
ABŞ-də sərnişin təyyarəsi helikopterlə toqquşub - Video 29.01.25, 12:54
Putinə sui-qəsd nüvə müharibəsidir - Volodin 29.01.25, 10:05
Sumqayıtda qadın qətlə yetirilib 29.01.25, 10:03
ABŞ-ın F-35 tipli qırıcı təyyarəsi süqut etdi - Video 28.01.25, 10:12
Suriyada cəmi üç gündə 35 qətl 28.01.25, 10:02
İlluziyadan ayılın, NATO dağılacaq - Karlson 28.01.25, 09:59
Ukraynada başımızı qatırlar, əsas döyüş... 28.01.25, 09:53
ABŞ Putini öldürmək istəyirdi - Karlsondan şok 28.01.25, 07:34
Məbəs bayramı münasibətilə 27.01.25, 09:59
ABŞ son 40 ildə heç bir hərbi münaqişədə qalib gəlməyib – vitse-prezidentdən Pentaqona öldürücü tənqid 27.01.25, 09:55
Göygöldə 16 yaşlı qızın ASILMIŞ meyiti tapıldı 27.01.25, 09:48
İordaniyadan Trampa cavab: Qəti şəkildə rədd edirik! 27.01.25, 09:43
Məktəblərdə qış tətili başlayıb 26.01.25, 09:42
KXDR strateji qanadlı raketini uğurla sınaqdan keçirdi 26.01.25, 09:27
İmam Kazimdən (ə) 10 hədis 26.01.25, 09:03
HƏMAS işğalçıların xüsusi təyinatlı qüvvələrinin silahlarını nümayiş etdirməklə güc nümayiş etdirib 26.01.25, 08:58
Daşaltı əməliyyatından 33 il ötür 26.01.25, 08:54
HƏMAS atəşkəs razılaşmasının pozulmasına görə İsraili suçlayıb 26.01.25, 05:02
Bu gün İmam Kazimin (ə) şəhadət günüdür 25.01.25, 10:03
Şəmkirdə dəhşətli qəza: 5 nəfər öldü 25.01.25, 09:24
İsrail Qəzza müharibəsində məğlub oldu - Ayland 25.01.25, 09:22
İran və Rusiya arasında Rəşt-Astara dəmir yolu xətti və qaz nəqli planı ilə bağlı son razılaşmalar əldə olunub 23.01.25, 12:05
"Ordu israilliləri qoruya bilmədi" 23.01.25, 11:57
Rusiya ordusu sürətlə güclənir: NATO ölkəsinə hücum edəcək 23.01.25, 11:54
ABŞ-da məktəbdə atışma: ölənlər var 23.01.25, 11:47
Rus ordusu irəlilədi: ukraynalılar mühasirəyə düşdü 23.01.25, 11:43
Atəşkəsdən sonra Qəzzada dağıntılar altından 212 cəsəd çıxarılıb 23.01.25, 11:41
Los-Ancelesdə yeni yanğınla əlaqədar təxliyə başlayıb 22.01.25, 13:33
Ağsu sakini intihar etdi 22.01.25, 10:33
Rusiyaya sanksiya nəticə vermədi, ləğv edək! 22.01.25, 09:26
Saraya əl-Qüdsün sözçüsü: İranın Doğru Vəd əməliyyatı sionist rejimin qürurunu məhv etdi 22.01.25, 09:23
ABŞ-ın Bakıdakı səfirinin gərginlik yaradan istehzaları 22.01.25, 09:13
Azərbaycan Ordusunun hərbi qulluqçusu vəfat edib 22.01.25, 09:12
Türkiyədə otel yanğınında ölənlərin sayı... 21.01.25, 13:39
Əl-Husi: İran İsrailə qarşı dağıdıcı əməliyyatlar həyata keçirdi 21.01.25, 11:54
Putin şərtini ağırlaşdırdı – “Zelenski hökumətinin...” 21.01.25, 11:00
Orban: AB rəhbərliyi sərxoş vəziyyətdədir! 21.01.25, 10:58
Rusiya İrana yeni təkliflər verdi: AES tikəcək - Rosatom 21.01.25, 10:57
Bakıda qadın evdə ölü tapıldı 21.01.25, 10:56
Türkiyədə dəhşətli yanğın: 10 ölü... 20.01.25, 14:18
Rus ordusu Novoyeqorovkanı da ələ keçirdi 20.01.25, 09:25
HƏMAS: Yeni mərhələyə başlamışıq 20.01.25, 07:10
Qanlı yanvar: 35 il ötdü 19.01.25, 11:33
Yəmən ordusu ABŞ-ın aviadaşıyıcı gəmisini 8-ci dəfə hədəfə aldı 19.01.25, 11:30
İran yeni yeraltı hərbi bazasını nümayiş etdirib 18.01.25, 12:43
İmişlidə dəhşətli qətl hadisəsi baş verib 18.01.25, 12:39
Rusiya ordusu Vremevkanı da işğal etdi 16.01.25, 11:58
Rus ordusu dəmir yoluna çatdı: şəhərə daxil olmaq istəyir 16.01.25, 11:57
“Oreşnik” və İsgəndər-M-in yerləşdirilməsi… - Belarus