А+

А

А-

Лат

Ислам Ингилабы вә она бағлы мәсәләләрлә таныш олмаг үчүн әввәлҹә Ислам Ингилабынын дүзҝүн тәрифини өјрәнмәк лазым ҝәлир. Һәгиги тәриф пәнҹәрәсиндән бүтүн һадисәләри дүзҝүн сејр етмәк мүмкүндүр. Бу тәриф Ҹәнаб Рәһбәрин Ислам Ингилабына бахышы илә танышыгда бир ҝиришдир.
"Ингилаб" сөзү әрәбҹә "гәләбә" фелиндән јаранмыш, инфиал бабында мәсдәрдир. Мәнасы дәјишиклик, чеврилишдир. Бу сөз арзуланан вәзијјәтә чатмаг үчүн мөвҹуд вәзијјәтә гаршы чыхмаг мәнасында ишләдилир. Ингилаб фәрди вә иҹтимаи олмагла ики група бөлүнүр. Фәрди ингилаб өзү дә инсани вә һејвани ола биләр.
Иҹтимаи елмләрдә ингилаб сөзүнүн тарихи гәдимдир. Ајры-ајры мүтәфәккирләр ингилаба фәргли тәриф верибләр. Ингилаб сөзүнүн бүтүн гәлибләрдә мүштәрәк мәнасы дәјишиклик, чеврилишдир.
Əрәб дилиндә ингилаб сөзүнүн сәврә, интифазә кими синонимләри вар. Фарс дилиндә ингилаб иҹтимаи бахымдан ҹәмијјәтин һәјатында кејфијјәт дәјишиклији кими баша дүшүлүр. Сосиолоҝијада исә ингилаб бир гурулушун дағылмасы, онун башга бир гурулушла әвәз едилмәсидир.
Ингилаб сөзү буҝүнкү мәнасында илк дәфә орта әсрләрин сонларында Италијада килсә ислаһатлары барәдә ишләдилиб. Ингилаб сөзү 1600-ҹү илдә Кромвелин һакимијјәти заманында инҝилис дилинә дахил олуб. О заман бу сөз әввәлки һакимијјәтдә ислаһатлар мәнасында ишләдилиб. 

Ингилаб сөзү фундаментал дәјишиклик мәнасында јени сөз сајыла биләр. Гәдим Јунан дөврүндән Интибаһ дөврүнә гәдәр ингилаб планетләрин һәрәкәти кими дахили бир фырланма иди. Бәли, сијасәтдә ингилаб фырланма мәнасыны билдирир. Аристократијадан демократијаја, сонра да әксинә бир һәрәкәт. Јалныз 17-ҹи әсрдә (1789-ҹу ил Франса ингилабы) ингилаб сөзү фундаментал вә даими дәјишиклик мәнасында ишләнмәјә башлады.
Бир чох јазычылар, хүсусилә Карл Марксдан тәсирләнмиш мүтәфәккирләр ингилаб дедикдә мүтәрәгги тәбәддүлат нәзәрдә тутублар. Сијасәтдә ингилаб бәрабәрлик вә әдаләт јарадылмасы кими баша дүшүлүб. Гурулушун даһа демократик режимлә әвәз едилмәси дә ингилаб сајылыб. 

Бәзән дә ингилаб дедикдә һакимијјәт әлдә етмәк үчүн һәрҹ-мәрҹлик јарадылмасы баша дүшүлүб. Бәзиләри ингилаба сијаси һәјатда үмидвериҹи бир һадисә кими бахыр. Бир груп мүтәфәккир ингилабы тәһлүкәли сајыр, ҹәмијјәтин ислаһатларла тәдриҹи дәјишилмәсини дүзҝүн һесаб едир.
Беләҹә, ингилаба бахышлар фәрглидир. Ислам ингилаба неҹә бахыр? Ислам Аллаһ тәрәфиндән, Пејғәмбәр васитәсилә бәшәријјәтин дүнја вә ахирәт сәадәтинин тәмини үчүн ҝөндәрилмиш әгидә вә һөкмләр топлусудур. Әгидәләр динин әсасы олараг дүшүнҹәләри, һөкмләр әмәли ҝөстәриш олараг рәфтарлары тәнзимләјир.
Ҹәнаб Рәһбәр Ајәтуллаһ Хаменеинин нәзәринҹә, ингилаб Исламын јенидән һәјата гајыдышыдыр. Ҹәнаб Рәһбәр бујурур: "Ингилаб ислами вә илаһи бир һадисәдир. Биз ингилабы әхлаги, мәдәни, идеоложи дәјишиклик сајырыг. Ингилабын ардынҹа инсанын там инкишафыны тәмин едән иҹтимаи-сијаси, игтисади дәјишикликләр ҝәлир. Гуранда бујурулдуғу кими, бир гөвм өз вәзијјәтини дәјишмәдикҹә, Аллаһ да онун вәзијјәтини дәјишмәз. Инсан өз зәифликләрини, нөгсанларыны, етигадсызлығыны арадан галдыранда иҹтимаи дурум да дәјишир. Бу заман һәмин дәјишиклијин гаршысында һеч нә дајана билмәз. Бу һәрәката башламаг үчүн инсанлар мәсулијјәт һисс етмәлидир."
Ҹәнаб Рәһбәр һәрҹ-мәрҹлик, иғтишаш, тәхрибаты ингилаб сајмыр, ингилабын фундаментал бир дәјишиклик олдуғуну билдирир. Ингилаб мөһкәм бүнөврә үзәриндә дүзҝүн сүтунларын уҹалдылмасы, дүзҝүн вә гуруҹу дәјәрләрин һаким олмасыдыр.
Диҝәр тәрәфдән ингилаб давамлы бир һәрәкәтдир. Ингилаб ани, өтәри һадисә дејил. Јүзләрлә шәрт өдәнмәлидир ки, һәгиги ингилаб баш версин. Бу шәртләр асанлыгла тәмин олунмур. Бу сәбәдән һәгиги ингилаб надир һадисәдир. Белә бир ингилаб үчүн ардыҹыл тәлаш лазымдыр. Ингилабын бир шәрти халгда бу руһијјәнин олмасыдыр. Бу бахымдан ингилаб тәсадүфи, планлашдырылмыш ола билмәз.
Ҹәнаб Рәһбәр ингилаб ҝедишиндә гәддарлығы, сабитлијин позулмасыны мәзәммәт едәрәк билдирир ки, ингилаб ҹәмијјәтдәки елементләрә дүзҝүн низам, форма верән күрә кимидир. Ингилаб тәкҹә иҹтимаи сәһнәдә баш вермир, онун чешмәси инсанларын гәлби вә дүшүнҹәсидир. 

Ҹәнаб Рәһбәр ингилабын ашағыдакы хүсусијјәтләрә малик олмасыны зәрури сајыр:

1.Ингилаб дәјәр системи, етигад вә ҹәмијјәтдә фундаментал дәјишикликдир;
2.Ингилабын әсас һәрәктвериҹи гүввәси халгдыр;
3.Ингилаб тәсадүфи һадисә јох, давамлы просесдир;
4.Инсанларын дахилиндә чеврилиш ингилаб шәртидир
Ҹәнаб Рәһбәрин бујуругларындан белә бир нәтиҹә чыхармаг олар ки, Ислам ингилабы ҹәһаләт, истисмар, истибдада гаршы ингилабдыр. Бу ингилабын мәгсәди әгидә вә һөкмләрин дирчәлиши вә мөһкәмләнмәсидир. Залым режимин мүгавимәти сәбәбиндән ингилабда гансыз кечинмәк олмур. Ислам ингилабы фәрд вә ҹәмијјәтин көклү шәкилдә, мәрһәләли вә узнмүддәтли тәкамүлүдүр.

Vilayet.nur-az.com

12345