Шрифт өлчүсү:

25 Март 2018

Исраил ве Сууди Девлетлеринин ортаја чыкышынын ресми спонсору ајныдыр: Инҝилтере. Доғал оларак Исраиллилер ве Суудилерин кулландығы јөнтемлер бирдир. Филистинлилере каршы баскы, Сууди Арабистан'ын һалкымыза каршы кулландығы баскы иле ајныдыр. "Биз ве Филистинлилер, ајны аҹы бардактан јудумлујоруз, анҹак бизим бардағымызын тады даһа аҹыдыр".

Ел-Һаwза ситеси, Сууди Арабистанлы сијаси муһалиф иле өзел рөпортажы:
Сууди Арабистан Јөнетиминин Катиф һалкына каршы ишледиғи сучлар, Исраил'ин сучларыны ашты… Јерел јөнетимин, јерли һалка теслим едилмеси темел талептир
 
Аһмед Ал-Ребһ: Биз ве Филистинлилер, ајны аҹы бардактан јудумлујоруз, анҹак бизим бардағымызын тады даһа аҹыдыр. Сууди јеткилилер тарафындан бизе верилен топлумсал өзҝүрлүклер, Арап Јарымадасы'ндаки һалкларын ен темел һакларыдыр.
 
Сүрҝүнде јашајан, “Калкынма ве Деғишим Дернеғи” Башканы Сууди Арабистанлы сијаси муһалиф Аһмед Ал-Ребаһ: Сууди Арабистан Велиаһт Пренсинин, үлкеде кадынларын ҝијдиғи чаршафларын ренҝинин сијаһ олмасы зорунлулуғуну калдырмасы, онларҹа јылдыр деспот Сууди јөнетими алтында Арап Јарымадасы һалкынын јашадығы аҹыларын бојутуну дүнјаја ҝөстеријор!
 
Авамија ве Катиф'теки сон ҝелишмелер иле Сууди ҝүчлери тарафындан бөлҝе һалкына ујҝуланан баскыјы бизе анлатыр мысыныз?
 
Авамија бөлҝесинин тариһи ел-Мосавара Маһаллеси, ҝечтиғимиз јылын сонларында јыкыларак һарабеје дөндүрүлдү. Бинлерҹе кишиден олушан бөлҝе һалкыны ҝөч етмек зорунда быракан јыкым, 30'ун үзеринде шеһидин јаны сыра онларҹа инсанын јараланмасы иле сонучланды. Бу олајын ардындан, Сууди јеткилилер бөлҝе һалкы үзеринде бир тутуклама кампанјасы башлатты. Бу операсјонлар ҝүнлүк оларак һала сүрдүрүлүјор.
 
Ҝечтиғимиз ҝүнлерде, Сууди Арабистан Ичишлери Баканы Пренс Сууд бин Најеф, Сууди јөнетиминин кендилерине муһалефет еден һалка баскы ве шиддет ҝүҹүнү вурҝуламак үзере, зырһлы танклар ве корумаларла сағланан јоғун ҝүвенлик ортамында, Авамија бөлҝесини зијарет етти. Анҹак бөлҝе һалкы төрене катылмајарак Сууди Пренси бојкот етти. Дышарыдан ҝелен катылымҹыларын да сајысы да сынырлыјды.
 
Диғер јандан Доғу бөлҝесиндеки ҹезаевлеринде булунан тутуклуларын аилелери, Сууди ҹезаевлеринде маһкûмларын ен ағыр ишкенҹе чешитлерине маруз калдығыны сөјлүјор. Олаја каршын улусларарасы медја там анламыјла бир сессизлик кампанјасы сүрдүрүркен,  инсан һаклары өрҝүтлеринин бу тутуклулара улашмасы ја да зијарет етмеси де јасакланыјор. Сууди ҝазетелеринде исе, јөнетиме муһалефет етмек ја да ҝөстерилере катылмак сучујла тутукланан бу маһкûмлар һаккында, каранлык Ваһһаби одаларында башларынын кесилмеси суретијле идам ҹезалары ја да узун јыллар боју һапис ҹезаларына чарптырылдыклары һаберлерини һафталык оларак окујоруз.
 
Сууди аилеси бөлҝедеки инсанлара неден салдырыјор?   
 
Илк оларак, Арап Јарымадасынын доғусу ја да Ријад Јөнетиминин дејишијле “Доғу Бөлҝеси”, дүнјадаки ен бүјүк петрол резервини ичермеси ачысындан Сууди Краллығы ичин економинин ҹан дамарыдыр. Икинҹиси, бу бөлҝе ҹоғрафи оларак бөлҝедеки тек дениз ҝечиди олма өзеллиғи ташыјор. (Сууди Арабистан'ын башкенти Ријад'ы ичеријор) Үчүнҹүсү, Доғу топраклары, Ријад јөнетими ичин кроник бир баш ағрысыдыр. Чүнкү һакларыны елде етмек истејен һалк, сүрекли һарекетлилик һалиндедир. Бу себеплерден долајы шеһит сајысы бу денли јүксек олан бөлҝеде, инсанлар ҹадделерде өлдүрүлүјор, ич ҝөче зорланыјор ве ачыкланмајан анҹак сүрекли бир шекилде девам еден сыкыјөнетиме маруз калыјорлар. Катиф шеһринин ҝиришинде ве чевресинде сүрекли јер алан зырһлы арачлар, бунун ҝөстерҝелеринден биридир.
 
Сууди јөнетиминден талеплериниз нелердир?
 
1913 јылында, Неҹид емири ве Ваһһаби емири олан Абдулазиз бин Сууд, идари меркез олан ел-Аһса'јы ве силаһ ҝүҹүнү еле ҝечирдиктен сонра, теһдит алтында бырактығы Катиф'и еле ҝечирди. Ҝүвенли бир вали тајин еттиктен сонра, бу бөлҝенин адыны “Доғу Бөлҝеси” оларак деғиштирди. О ҝүнден бу јана һала Ријад јөнетиминин атадығы ҝүвенлик валиси, кендинден өнҹекилер ҝиби ајны ролү үстленијор. Зира бу ҝөрев, бабадан оғула ҝечијор.
 
Арап Јарымадасы'нын доғусу, буҝүн Ријад јөнетиминин мутлак һâкимијетине бојун еғијор. Сууди Ҝүвенлик Валиси, (Доғу бөлҝесинин емири) јерел һалк үзеринде мутлак һакимијет курујор. Ајны шекилде девлетин түм баканлыклары ве шубелери, Ријад јөнетиминин бу амач ичин темин еттиғи јөнетиҹилере табидир. Сивил јөнетимин јаны сыра, аскерије ве ҝүвенлик, бөлҝеден ҝөч етмеје зорланан бөлҝенин евлатларына ҝери верилмелидир. Бизим темел талебимиз будур. Диғер талеплеримиз ајрынтылардан олушмактадыр.
 
Сууди Арабистан'ын, Катиф'теки Шиилерин истикрарсызлык ве ич карышыклык чыкардығы јөнүндеки иддиаларыны насыл деғерлендиријорсунуз?
 
Сууди јөнетими, Катиф'теки топрак саһиплеринин һарекетлерини, карҝашаҹылык оларак танымлыјор! Јерел јөнетимин јерел һалка теслим едилмеси талеби исе карҝаша оларак ҝөрүлүјор!
 
Барышчыл ҝөстерилер фитне оларак нителендирилијор! Һејетлерин ҝитмеси ве демоҝрафик јапыја зарар верилмемесини истемек, карҝашаҹылык олујор. Биз де дијоруз ки, онларын иктидардаки варлығы карҝаша деғил интиһалдир. Чүнкү бу јөнетим, јерел јөнетим конумунда олмак ичин һалк тарафындан јеткилендирилмемиштир.
 
Барышчыл ҝөстериниз насыл сүрдүрүлүјор?
 
Барышчыл ҝөстерилер, 1913 јылында Сууди еҝеменлиғинин башламасындан бу јана девам едијор. Шеһитлер верен, маһкûм едилен ве ҝөче зорланан һалкымыз, бу уғурда чок курбанлар верди. Илк оларак Сууди еҝеменлиғине каршы, Ријад кралына дилекчелер ҝөндеререк һарекете ҝечен һалк, даһа сонра, ҝөндерилен делеҝасјонлар јолујла сөзлү оларак талеплерини илетти. Ардындан башлатылан сијаси һарекетлер јолујла узун јыллар мүҹаделе девам етти.
 
Буҝүн, һалкымызын талеплери Сууди Арабистан'ын елијле өлдүрүлен, башта шеһит Шејһ Нимр Бакыр ен -Нимр олмак үзере, түм шеһитлеримизин наашлары иле јашыјор. Талеплеримиз, ајны шекилде Сууди һаписһанелериндеки бинлерҹе тутуклу ве чешитли интернет сителери араҹылығыјла сијаси, һукуки, медја аланларында актиф бир шекилде ҝөрев алан сүрҝүндеки активистлер сајесинде диле ҝетирилмеје девам едијор.
 
Сууди аилесинин, һалкынызын үзеринизе дүзенледиғи салдырылар иле Сијонистлерин Филистин салдырысы арасында бир бензерлик ве илишки вар мыдыр?
 
Исраил ве Сууди Девлетлеринин ортаја чыкышынын ресми спонсору ајныдыр: Инҝилтере. Суудилер јөнетиме Инҝилиз танклары ве Сууди јөнетимини реддеден Арап кабилелерини бомбалајан Инҝилиз һава кувветлери иле ҝелди. Доғал оларак Исраиллилер ве Суудилерин кулландығы јөнтемлер бирдир. Филистинлилере каршы баскы,  Сууди Арабистан'ын һалкымыза каршы кулландығы баскы иле ајныдыр. Өрнеғин, зорла кајболмалар, сијаси суикастлар, һаписһанелердеки чешитли ишкенҹе јөнтемлери, Мосавара маһаллесинде олдуғу ҝиби евлерин јыкылмасы, шеһитлерин наашларынын кајболмасы ве теслим едилмемеси ҝиби јөнтемлер ики зорба ҝүч тарафындан да кулланылыјор. Не вар ки, Суудилер һалкымыза каршы ишледиклери сучларда Исраиллилери де ашмыш дурумда. Протестолар сырасында јаралылара амбуланс улашмасы енҝелленијор, јанҝынларын сөндүрүлмеси ичин сивил савунма арачларын улашмасына изин верилмијор, ҝөстериҹилерин маһаллелерине куршун ачылыјор. Сууди ҝүчлери ҝөстериҹилери дағытмак ичин асла ҝөз јашартыҹы ҝаз ве пластик мерми кулланмыјор. Идари дүзејде исе Исраиллилер, Филистин'де јерел јөнетими Филистинлилерин сечимине быракты. Анҹак Суудилер, бу һаккы доғулулара јасакламыш дурумда. Медја платформларындаки јасаклар, јада сијаси парти веја өрҝүт тешкилаты курма јасағы исе һала девам едијор.
 
Филистин давасы сизин ичин бир өнҹелик мидир?
 
Биз ве Филистинлилер, ајны аҹы бардактан јудумлујоруз, анҹак бизим бардағымызын тады даһа аҹыдыр. Бундан долајы биз, онларын аҹыларыны ве чектиклерини деринден һисседијоруз. Филистин мүҹаделесине ве Филистинлилерин јанында дуран һеркесе муһаббет беслијоруз.
 
Сууди Јөнетиминин зулмү каршысында улусларарасы топлумун сессизлиғини насыл јорумлујорсунуз?
 
Дүнја үлкелеринин Ријад јөнетими иле каршылыклы чыкарлары себебијле, бу кону һассас бир конумдадыр. Бундан долајы бу конумун ве чыкарларын деғиштирилмеси ичин ҝүч денҝелерини деғиштирене кадар узун бир јолумуз вар. Түм дүнја үлкелеринин, деспот режим деғил һалкымызын јанында дурдуғуну һисседеҹеғимиз ҝүнүн узак олмамасыны теменни едијоруз.
 
Өзелликле де дин адамлары ве медја олмак үзере Иран'ын сизин даваныз вердиғи өнеми насыл јорумлујорсунуз?
 
Иран јеткилилери ве дин адамлары, һалкымызын мешру һакларына улашмасы ичин сеслерини јүкселтијор. Биз исе онлара сајҝымызы, такдиримизи ве шүкранларымызы сунујоруз. Ве елбетте һалкымызын јашадығы аҹылары дүнјаја актаран ве бу һакларымыз ичин бизимле дајанышма ҝөстерен түм Иран медјасына тешеккүр едијоруз.
 
Муһаммед бин Селман тарафындан үлке ичинде базы аланларда јапылан реформлар ве деғишикликлери насыл деғерлендиријорсунуз?
 
Сууди јеткилилер тарафындан бизе верилен топлумсал өзҝүрлүклер, Арап Јарымадасы'ндаки һалкларын ен темел һакларыдыр. Сууди Арабистан Велиаһт Пренсинин, үлкеде кадынларын ҝијдиғи чаршафларын ренҝинин сијаһ олмасы зорунлулуғуну калдырмасы, онларҹа јылдыр деспот Сууди јөнетими алтында Арап Јарымадасы һалкынын јашадығы аҹыларын бојутуну дүнјаја ҝөстеријор!
 
Кајнак: Һаwзаһнеwс
Çевири: Мерве Сојдаш