Һәзрәт Әлинин (ә) Кумејлә олан тапшырыг вә вәсијјәтләри онун иман вә мәрифәтиндән данышыр.
Истәр шиә истәрсә дә сүнни алимләри Кумејл ибн Зијады бөјүк иман, гүдрәтли руһ, пак дүшүнҹә халис нијјәт, ҝөзәл әхлаг вә салеһ әмәл саһиби кими таныјырлар. Бүтүн дин алимләринин фикринҹә Һәзрәт Әли (ә) вә Имам Һәсәнин (ә) хүсуси сәһабәләриндән олан Кумејл әдаләтли вә кәрамәтли бир шәхсдир. Һәзрәт Әли (ә) Кумејли ән етибарлы јахынындан бири һесаб етмишдир. («Рәсаил», Сејјид Мүртәза.) Кумејл Һәзрәт Әлинин (ә) ән јахын шиәләриндән вә ашигләриндән бири олмушдур. (“Биһарул-әнвар”, 33-399.)
Һәзрәт Әлинин (ә) Кумејлә олан тапшырыг вә вәсијјәтләри онун иман вә мәрифәтиндән данышыр. Әһли-бејт ардыҹылларына гаршы дост мүнасибәтдә олмајан сүнниләр Кумејли бүтүн ҹәһәтләрдән етибарлы сајырлар. Арифләр, Аллаһ ашигләри Кумејли Һәзрәт Әлинин (ә) сирдашы кими таныјырлар.
Кумејл он једди ил Ислам Пејғәмбәринин (с) нурани дөврүндә јашамыш вә бу нурдан фајдаланмышдыр. Бу бөјүк инсан Һәҹҹаҹ ибн Јусиф Сәгәфинин әли илә шәһадәтә јетирилмишдир. Бу шәһадәт һаггында Һәзрәт Әли (ә) Кумејлә әввәлҹәдән хәбәр вермишди. Залым әмәви һакими тәрәфиндән Ирага вали тәјин олунмуш Һәҹҹаҹ ибн Јусиф даим Кумејли тәгиб етмиш вә мәһз Әһли-бејт мәһәббәтинә ҝөрә ону гәтлә јетирмишдир. Кумејл Һәҹҹаҹ ибн Јусифдән ҝизләнәрди. Ону тапа билмәјән вали Кумејлин бүтүн јахынларыны сыхынтыја салыб, онларын һүгугларына тәҹавүз едир. Јахынларынын әзаб-әзијјәтинә дөзмәјән Кумејл бирбаша валинин јанына ҝәлир вә дејир: -”Әлиндән ҝәләни ет. Өмрүмдән бир шеј галмајыб. Тезликлә мән дә сән дә Аллаһын һүзуруна гајыдасыјыг. Мөвлам мәнә хәбәр вериб ки, гатилим сәнсән.” Залым Һәҹҹаҹын әмри илә бу дохсан јашлы мүгәддәс инсанын бојну вурулур. Онун гәбри Нәҹәф вә Куфә шәһәрләри арасында јерләшир.
