Инсанын диҝәр мәхлугатдан шәрафәтли олмасына сәбәб онун ағыл вә ирадә немәтинә саһиб олмасы...
وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آدَمَ وَحَمَلْنَاهُمْ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَرَزَقْنَاهُمْ مِنَ الطَّيِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَىٰ كَثِيرٍ مِمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِيلًا
"Биз, Адәм оғулларыны һөрмәтли етдик, онлары гуруда вә дәниздә (миник үстүндә) дашыдыг, онлара пак рузиләр вердик вә онлары јаратдыгларымызын чохундан хејли үстүн еләдик." (Исра, 70).
Изаһ: Аллаһ-Таала инсаны јаратдығы илк ҝүндән Јердәки диҝәр мәхлугатдан фәргли јаратды. Она ихтијар вә ирадә верди ки, шүурлу шәкилдә Аллаһа јахынлашмаға наил олсун. Бу ајә инсанын Аллаһын јаратдығы башга бир чох мәхлугатдан үстүн вә һөрмәтли олмасыны ҝөстәрир. Инсанын диҝәр мәхлугатдан шәрафәтли олмасына сәбәб онун ағыл вә ирадә немәтинә саһиб олмасы илә әлагәдардыр. Әҝәр бир инсан бу немәтдән фајдаланмаса, һејвани инстинктләрини ҝүҹләндирсә, нәинки һејванлардан вә ҹинләрдән үстүн олмајаҹаг, әксинә онлардан даһа ашағы олаҹаг. Бу ајәдән ајдын олур ки, Ислам, даим инсанын һөрмәтини нәзәрә алмыш вә бүтүн илаһи һөкмләрин мәгсәдинин инсаны ҝерчәк мәгамына чатдырмаг олдуғуну билдирмишдир. Елә бир мәгам ки, Аллаһа бәндәлик етмәкдән башга бир васитә илә һасил олмур.
Һәдис: İслам пејғәмбәри (с):
“Аллаһ јанында һеч бир шеј Адәм өвладындан әзиз дејил”. Сорушдулар: “Еј Пејғәмбәр (с)! Һәтта мәләкләрдәми?” Бујурду: “Мәләкләр, Ҝүнәш вә Ај кими мәҹбурдурлар.” (Шуәб әл-иман, ҹ. 1, сәһ. 174, һәдис: 153).
