Кур'ан-ы Керим, едебијат јөнүнден ен үстүн Арап едебијатчыларыны даһи аҹиз быракмыштыр. Һатта Пејҝамбер (с.а.а)'ин ен азылы дүшманлары даһи (Велид ҝиби) онун ҝүзел үслубунун, меҹаз санатынын ве бензерсиз аһенҝинин инсан өтеси олдуғуну итираф етмишлердир.
Америкалы Професөр Дорман[1] шөјле демектедир: Кур'ан-ы Керим, келиме келиме Һз. Муһаммед (с.а.а)'е ваһјолунмуштур ве онун һер бир келимеси камилдир. Кур'ан-ы Керим, ебеди бир муҹизедир ве Һз. Муһаммед (с.а.а)'ин иддиа еттиғи шејлерин доғрулуғунун бир делилидир. Онун муҹизелик јөнлеринден бир кысмы онун јазылымынын үслуп ве тарзы иле алакалыдыр. Бу үслуп ве тарз, о кадар јүҹе ве азимдир ки не инсанлар ве не де ҹинлер онун ҝиби күчүк бир суреји даһи ҝетирмектен аҹиздирлер.[2]
Професөр Ҝуиллауоме шөјле демектедир: Кур'ан-ы Керим, кендине өзҝү ҝүзел аһенҝи иле кулағы окшајан ве калби раһатлатан бир мусикије саһиптир. Арапча билен Һыристијанларын бир чоғу, Кур'ан-ы Керим'ин тарзыны өвмектедирлер. Арап дили едебијатына ашина олан базы доғубилимҹилери, Кур'ан-ы Керим'ин фесаһат, зарафет ве летафете саһип јөнтемини өвмектедирлер. Кур'ан-ы Керим, тилавет едилдиғи заман онун кендине өзҝү чекиҹилиғи, динлејенлери ираделери дышында кендисине доғру чекмектедир. Бу татлы ве калплери окшајан аһенк, итираз еденлерин сесини кесерек Пејҝамбер (с.а.а)'ин ҝетирмиш олдуғу шериата руһ вермиш ве ону таклит едилемез бир һале ҝетирмиштир. Ҝениш Арап едебијаты ве несри ичинде Кур'ан-ы Керим ҝиби фесаһат (дилин доғру ве ачык бир шекилде кулланылмасы-акыҹылык) ве белаҝат ачысындан даһа јүксек ве калители бир башка китабы танымамактајыз ве Кур'ан-ы Керим иле кыјасланабилеҹек һичбир есер јоктур. Кур'ан-ы Керим'ин ајетлеринин деринлиғи өјле бир шекилде тесир етмектедир ки Арап олсун веја олмасын бүтүн инсанлар ираделерини кајбетмектедир.[3]
Алман Неелдке, Кур'ан Тариһи китабында шөјле јазмактадыр: Кур'ан-ы Керим'ин сөзҹүклери, бирбирлерине өјле ҝүзел бир шекилде бағланмыштыр ки ону бу ујум ве ачыклыкла динлемек санки мелеклерин намелерини динлемек ҝибидир. Мүминлери һејеҹанландырмакта ве онларын калплерини веҹде ҝетирмектедир.[4]
Франсыз Дүшүнүр Бартоломи Саинт Һилаире, Муһаммед ве Кур'ан китабында шөјле јазмактадыр: Кур'ан-ы Керим, заһири ҝүзеллиғи иле маневи азаметинин ешит олдуғу бензерсиз бир китаптыр. Онун јени тарзындаки сөзҹүклерин муһкемлилиғи ве дүшүнҹелерин јенилиғи ве ҹанлылығы өјле бир шекилде парламактадыр ки акыллар онун манасынын еткисинде калмадан өнҹе калплер она теслим олмактадыр. Пејҝамберлер арасында һичбир пејҝамберин, Ислам Пејҝамбери (с.а.а) ҝиби бу шекилде сөзү еткили олмамыштыр.
Кур'ан-ы Керим, кендине өзҝү тарзы иле һем дини бир марш ве һем илаһи бир јакарыштыр; һем сијаси ве һукуки канундур ве һем де үмит верен ве кокутандыр; һем өғүт верен ве һем јол ҝөстерен ве доғру јола һидајет еден ве һем де кысса, һикаје ве һикметлери ачыклајандыр. Јани ачыкчасы Кур'ан-ы Керим, Арап дилиндеки ен ҝүзел есердир ве дүнја динлери ичиндеки китаплар Арассында бир бензери јоктур. Арапчаја һаким олан Һыристијанларын итирафларына ҝөре бу шериф китап, динлејенлерин калплеринде инанылмаз бир етки быракмактадыр.[5]
АБНА24
[1] Маррј Ҝајлорд Дорман.
[2] Насруллаһ, Никбин, Батылы дүшүнүрлер ачысындан Ислам, с. 48.
[3]Â Тһе Гуран Ынтерпретед, А. Ж. Арберрј, Неw Јорк. 1974, в.2.п.10.
Абдулкерим, Би Азар Ширази, Фатиһа ве Тевһит Сурелеринин Аһенксел Тефсири ве Тасвири.
[4] Ҝесҹһиҹте Дес Гуран, Неелдке. п. 56.
[5] Моһамет ет Ле Гуран, Һилаире Б. Саинт, Парис, 1865 п. 127.
