Шрифт өлчүсү:
А+
А
А-
09 Март 2018

Аиләдә ханымын статусу неҹәдир?

Бисмилләһир-Раһмәнир-Раһим!

Ислам дүнјасы ҝөзәл бир мөвлуд ҝүнүнү јашамагдадыр. Ханым Фатимеји-Зәһра (с.ә) бүтүн мүсәлманларын ән бөјүк дәјәрләриндән биридир. Он ики Имамымызын (ә) һәр бири илә хүсуси бағлантысы олан бир шәхсијјәтдир. Әзиз Пејғәмбәримизин (с) ҝөзүнүн ишығы, Һәзрәт Әмирәлмөмининин һәм сирдашы, һәм дә һәр мәнада дајағыдыр.

Ханым Зәһра (с.ә) – ән али тәгва нүмунәсидир

Ханым Фатимеји-Зәһра (с.ә) һаггында данышмаг сөзүн һәгиги мәнасында чох чәтиндир. Рәббимиз Гурани-Кәримдә инсанын дәјәрини ачаркән, инсанын гијмәтини чатдыраркән, бу бујурушла бәјан етмишдир: “Һәгигәтән Аллаһ јанында ән үстүнүнүз – ән тәгвалыныздыр”.

Әслиндә Рәббимиз бу бујурушу илә инсанларын ҹинсинә ҝөрә, мәнсубијјәтинә ҝөрә дејил, һансы гөвмә, һансы гәбиләјә аид олмасына ҝөрә дејил, инсанлары ҝерчәк бир дәјәрә ҝөрә дәјәрләндирмишдир. Бу бујуруш – һәм кишиләрә вә һәм гадынлара аид бир бујурушдур. Һансы инсан даһа тәгвалыдырса, Аллаһ јанында ән үстүн, ән али дә одур.

Ханым Фатимеји-Зәһра (с.ә) – тәгванын ән бөјүк нүмунәси, символларындандыр. Бизләр Ханымын (с.ә) мөвлудуну гејд едәркән, һәм дә әслиндә тәгва ҝүнүнү, тәгвалылыг руһијјәсини гејд едирик.

Бизләр бу мөвлуду гејд едәркән, Аллаһын јаратдығы ән али дәјәрләрдән биринин мөвлудуну гејд едирик. Әслиндә Аллаһын гүдрәтинин, Аллаһын јарадыҹылығынын ән али тәзаһүрләриндән биридир Ханым Фатимеји-Зәһра (с.ә).

Ханым Зәһранын (с.ә) әманәти – иффәтли давраныш

Бу ҝүн һәм дә мүсәлман дүнјасында, әслиндә елә бүтүн бәшәријјәтин һәјатында ханымларын бајрамыдыр. Бәшәријјәтин мәрифәти вә дәрки ән али дәрәҹәјә чатдыгда дәрк едәҹәк ки, бүтүн гадын варлығы, гадын шәхсијјәти Ханым Фатимеји-Зәһранын (с.ә) нүмунәсиндә ассосиасија олунур. Ханым Зәһра (с.ә) гадын варлығынын ән али тәзаһүрүдүр. Ханымын (с.ә) малик олдуғу ән бөјүк дәјәр – тәгвалылыгдыр. Ханым Фатимеји-Зәһра (с.ә) варлығынын ән ҹидди тәгва тәзаһүрү – иффәтдир.

Бу ҝүн десәк ки, бәшәријјәтин јашадығы ән бөјүк бөһран бу мүстәвидәдир – јанылмарыг. Тәәссүфләр олсун ки, инсанлары Илаһи дәјәрләрдән узаглашдырараг ән бүнөврәли, ән көклү, ән фундаментал мәсәләни – иффәт мөвзусуну сырадан чыхартмаг истәјирләр.

Бу ҝүн дүнјада Һәзрәт Фатимә (с.ә) ишығына топлашанлар, Һәзрәт Фатимә (с.ә) јолунун јолчулары бүтүн бу дүнјада нәинки, ханымлыг иффәтинин символларына чеврилир, ејни заманда бунун актив мүдафиәчисинә чеврилирләр.

Ханым Зәһранын (с.ә) давамчыларынын тәгвалылыг символу олан иффәти горумасы һәјатын бүтүн мүстәвиләриндә олмалыдыр, о, бир мүсәлман ханым кими үзәринә дүшән мәсулијјәтләри, вәзифәләри јеринә јетирмәлидир. Сөзсүз ки, бунларын ичәрисиндә ән көклү мөвзу аилә илә бағлыдыр. Аиләнин гурулмасы, аиләдә үлфәт вә мәһәббәтин јашадылмасы, аиләдә һармоник мүнасибәтләрин гурулмасы, өвладларын тәрбијәси, һәјат јолдашына мүнасибәт – бир ханымын чијинләри үзәриндә олан али бир мәсулијјәтдир.

Әҝәр ханымлар бүтүн бу мүнасибәтләрдә тәгвалы давраныш сәрҝиләјә билсәләр, бүтөвлүкдә аилә нурани бир мәкана чевриләр. Аиләдә тәгвалы аб-һаванын јаранмасында ханымларын фөвгәл дәрәҹәдә мүһүм роллары вардыр.

Ханымын аиләдә нуранијјәтин формалашмасында ролу

Аилә һәјаты бир ханым үчүн чох өнәмли бир мәсәләдир. Тәәссүфләр олсун ки, бу ҝүн топлумда башга мөвзулар ашыланыр. Бирмәналы шәкилдә билмәлијик ки, ҝүнүмүздә шејтанын (лән) ән бөјүк ојунларындан бири будур ки, аилә институтуну, аилә оҹағыны сарсытсын, сырадан чыхартсын, аиләни икинҹи дәрәҹәли мәсәлә кими ҝөстәрсин.

Әҝәр аилә институту сырадан чыхаҹагса, бүтүн бәшәријјәт мәһвә доғру ҝедәҹәк. Она ҝөрә дә, ханымларын бу ҝүн биринҹи дәрәҹәли мәсулијјәти – мәһз аилә институтунун мөһкәмләндирилмәси илә бағлыдыр.

Савадлы өвладларын јетишмәси – савадлы аналарын тәрбијәсинә бағлыдыр

Мүсәлман ханымын әсас мәсулијјәтләриндән бири дә ҝөзәл тәһсил алмагдыр. Ханым Фатимеји-Зәһра (с.ә) – елм вә һикмәтдә зирвәдә иди. Бу ҝүн Ханымын (с.ә) јолуну ҝедән бүтүн мүсәлман ханымлары билмәлидирләр ки, сабаһын өвладларыны тәрбијә едән ананын јахшы тәһсили, савады, дүнјаҝөрүшү олмалыдыр.

Өвлад белә ананын тәрбијәси илә бөјүјәндә сабаһ топлума бөјүк бир фајда верә биләҹәк бир шәхсијјәтә чеврилә билир. Бу ҹүр савадлы, баҹарыглы, тәдбирли, бәсирәтли ана тәрбијәси ҝөрмүш бир өвлад сөзсүз ки, чох бөјүк инкишафа доғру ҝедә биләр. Она ҝөрә дә, ханымын өнәмли мәсулијјәтләриндән бири дә јахшы тәһсил алмагдыр.

Аилә бүнөврәсини мөһкәмләндирән амил – гаршылыглы еһтирам

Гејд етдијимиз кими, Ханым Зәһра (с.ә) јолуну ҝедән истәр мөминләрин, истәр мөминәләрин һәјатынын ән ҹидди мөвзуларындан бири – аиләдир. Нә гәдәр аилә гурмаға төвсијә варса, аиләнин дахилиндә дә Аллаһ бәјәнән кими давранмаг да мүһүм төвсијәләрдәндир. Аилә - инсан һәјатында һәр ҝүн гаршылашдығы, һәр ҝүн јашадығы, сынаг мејданы олан бир јердир. Бурада неҹә давранмасындан, ирадәви атдығы аддымлардан һәр кәсин агибәти чох асылыдыр.

Өтән бәһсләримиздә гејд етдик ки, аилә һәјатында вә аиләдахили мүнасибәтләрдә ән мүһүм вә чох диггәт олунмалы мәсәләләрдән бири – ҝүзәштлиликдир. Ән чох тәкид олунан вә вурғу едилән мөвзудур ҝүзәштлилик. Гејд етдик ки, ҝүзәштли давраныш аиләдә кин-күдурәти арадан апарар, иззәти артырар. Ҝүзәштлилик – бәзиләринин сәһв дүшүнҹәсинә рәғмән – нәинки инсаны хар едәр, зәифләдәр, әксинә - инсанын иззәтинин артмасына сәбәб олар.

Ҝүзәштлилик үмумиликдә инсанда Аллаһла бағлы бир тофигат јарадар, өзүнүн бағышланмасына сәбәб олар. Садә диллә десәк, биз бағышлајаркән, ҝүзәшт едәркән, фәдакарлыг ҝөстәрәркән, диҝәрләри үчүн кечәркән әслиндә һәм дә Аллаһ һүзурунда өз бағышланмағымыза фүрсәт јаратмыш оларыг. Ҝүзәштлилик аиләдә бир мәнәви арамлыг јарадар.

Аиләдә диггәт едилмәли, өнәм верилмәли мүһүм мөвзулардан бири дә аилә үзвләринин бир-бириләри илә еһтирамлы давранышыдыр. Һәјат јолдашларынын бир-бириләринә, валидејинләрин өвладларына, өвладларын валидејинләринә гаршы мүнасибәтдә еһтирамлы давранышы – аилә сүтунларыны мөһкәмләндирән ән ҹидди амилләрдир.

Тәбии ки, суал јараныр ки, гәлбдә, дахилдә еһтирам вар, бу, јетәрли дејилми? Инанҹымызын төвсијәси будур ки, инсан гәлбиндә малик олдуғу еһтирамы тәзаһүр етдирмәли, үзә чыхармалыдыр. Бу, јанлыш мөвзудур ки, инсанын дахилиндә инсанлара гаршы еһтирамын олмасы кифајәтдир вә буну бүрузә вермәсә дә олар. Инанҹымыз бәјан едир ки, инсанлар бир-бириләринә гаршы олан дурумларыны тәзаһүр етдирмәлидир.

Аиләдә еһтирам өзүнү 3 мүстәвидә ҝөстәрә биләр

Аиләдә аилә үзвләринин бир-бириләринә гаршы еһтирамы үч мәсәләдә өзүнү ҝөстәрә биләр. Биринҹиси будур ки, хош адларла, мүнасиб адларла, бәјәнилән адларла, тәрәф мүгабилинин севдији адла чағырсынлар. Бу, чох өнәмли мөвзудур ки, аилә үзвләри һәм тәкликдә оланда, һәм дә ҹәмдә оланда бир-бириләрини тәрәф мүгабилинин бәјәндији, хошладығы вә шәнинә ујғун адла чағырсын.

Тәәссүфләр олсун ки, аиләдә һәм киши тәрәфиндән, һәм ханым тәрәфдән әкс тәрәфә гаршы бу мөвзуја бәзән диггәт едилмир. Бунун әксинә олараг, биз бәзән ҝөрүрүк ки, тәрәфләр бир-бириләринә әрк едиб ујғун олмајан, шәнинә ујғун ҝәлмәјән вә ја әдәб гајдаларына ујғун олмајан адларла мүраҹиәт едирләр.

Евә дахил оларкән аилә үзвләрини саламлама

Аиләдә гаршылыглы еһтирамын өзүнү ҝөстәрмәли олдуғу мөвзулардан диҝәри – евә дахил олмагла бағлы олан мәсәләләрдир. Бурада бәзи мәсәләләр киши илә, бәзи мәсәләләр ханымла бағлыдыр. Киши евә дахил оларкән ев әһлини саламламалыдыр. Виртуаллашан дүнјада бу, хүсусилә бир проблемә чеврилиб.

Инсан бәзән елә зәнн едир ки, ҝүн әрзиндә бир нечә дәфә сосиал шәбәкәләр васитәсилә аилә илә һал-әһвал тутубса, артыг евә дахил оларкән онлары саламламаға ҝәрәк јохдур. Инанҹымызын хүсуси төвсијәси будур ки, киши евә дахил оларкән аилә үзвләрини саламласын. Имам Садиг (ә) бујурур: “О вахт ки, әр дахил олур, ҝәрәк аиләсинә салам верә вә ондан габаг ајаггабысыны јерә вура вә өскүрә, та ки, аиләсини өз ҝәлишиндән хәбәрдар едә”.

Мөвзу бу бујуруланларын заһири тәрәфиндә дејил. Һәдәф будур ки, киши евә ҝәләндә аиләси хәбәрдар олсун ки, һәјат јолдашы евә ҝәлиб. Киши евә кәшфијјатчы кими ҝәлмәли дејил. Киши евә дахил оланда евдә ханымы, ушаглар билмәлидирләр ки, аилә башчысы евә ҝәлиб, бәлкә елә вәзијјәтдәдирләр ки, истәмирләр о һалда ҝөрсәнсинләр – мүбаһисә едибләр, әһваллары писдир вә с.

Киши евә дахил оларкән һәр һансы бир формада евә ҝәлдијини билдирмәлидир. Кишинин евә дахил оларкән салам вермәси дә чох өнәмлидир. Чүнки, саламын ҹавабыны вермәк дә ваҹиб мәсәләдир вә беләликлә, артыг евә дахил оландан аилә үзвләри арасында хош үнсијјәт гурулмуш олар. Бәзән садә ҝөрүнән саламдан башлајараг, аиләдәки проблемләр һәллини тапыр.

Аилә башчысыны гаршылама вә јола салма

Аиләдә гаршылыглы еһтирамла бағлы үчүнҹү мүһүм мәсәлә - ев әһлинин евә дахил олан аилә башчысыны гаршыламасы вә евдән ҝедәркән јола салмасыдыр. Ханым евә ҝәлән һәјат јолдашыны гаршыламалы, евдән ҝедәркән јола салмалыдыр. Тәәссүфләр олсун ки, бу да сырадан чыхмагда олан мөвзулардан биридир. Әзиз Ислам Пејғәмбәри (с) бујурур: “Ханымын вәзифәси будур ки, һәјат јолдашыны евдә гаршылаја вә она “хош ҝәлдин!” дејә”. Пејғәмбәримиз (с) бизләрә аилә нуранијјәтинин артмасы үчүн ҝөзәл ресепт верир.

Ханымлара мүнасибәтә ҝәлинҹә, динимиз бу мөвзуну да иҹтимаиләшдирир. Һәзрәт Пејғәмбәр (с) бујурур: “Бир-биринизә ханымларла јахшы рәфтара төвсијә един”. Бу, әзиз Ислам Пејғәмбәринин (с) һәр биримизә олан төвсијәсидир. Мөминләр, иман әһли ҝәрәк бир-бириләринә ханымларла јахшы давраныша төвсијә етсинләр.

Башга бир бујурушда Пејғәмбәримиз (с) бујурур: “Өз әхлагынызы јахшы единиз, гоншуларынызла меһрибан олунуз, ханымларынызы әзиз тутунуз ки, ҹәннәтә һесабсыз дахил оласыныз”. Инсанын әхлагыны ҝөзәл етмәси, гоншуларла јахшы давранмасы, һәјат јолдашыны әзиз тутмасы о гәдәр мүһүм мәсәләләрдир ки, инсанын ҹәннәтә раһат дахил олмасына сәбәб ола биләр.

Гадынларын бәјәнилән рәфтары илә бағлы исә Һәзрәт Пејғәмбәр (с) бујурур: “Үч дәстә гадынын гәбир әзабы олмаз, Гијамәт ҝүнү дә Һәзрәт Зәһра (с.ә) илә мәһшур олар. О гадын ки, һәјат јолдашынын јохсуллуғуна разы олар. О гадын ки, һәјат јолдашынын пис әхлагы гаршысында сәбри әлдән вермәз. О гадын ки, меһријјәсини һәјат јолдашына бағышлајар”.

Мөвлудуну гејд етдијимиз Һәзрәт Зәһра (с.ә) исә ханымлара мүнасибәтлә бағлы бујурур: “Сизләрин ән јахшысы о кәсдир ки, инсанларла рәфтарда мүлајим вә меһрибан олар. Ән дәјәрли инсан о кәсдир ки, һәјат јолдашына гаршы меһрибан вә бағышлајандыр”.

Ону севәнләр ҹәһәннәмдән узагдыр

Бир нечә кәлмә илә дә Һәзрәт Фатимеји-Зәһранын (с.ә) мүбарәк шәхсијјәти илә бағлы мөвзуја тохунаг. Бу саһәдә ән јахшы мәнбә - һәдисләримиздир.

Аллаһын Пејғәмбәри (с) бујуруб: «Гызым она ҝөрә Фатимә адланыб ки, Аллаһ Тәала ону вә ону севәнләри оддан (ҹәһәннәмдән) узаг едиб».

Имам Садиг (ә) бујуруб: «Фатимәнин Аллаһ јанында доггуз ады вар: Фатимә, Сиддигә, Мүбарәкә, Таһирә, Зәкијјә, Рәзијјә, Мәрзијјә, Мүһәддисә, Зәһра».

Сәһабәләрдән олан Умарә нәгл едир: “Имам Садигдән (ә) сорушдум: “Һәзрәт Фатимәни (с.ә) нә үчүн «Зәһра» (парлаг) адландырыблар?». Бујурду: «Чүнки о, меһрабда дајананда онун нуру сәма әһлинә, улдузларын јердә оланлар үчүн сачмасы кими сачырды»”.

Әзиз Пејғәмбәримиз (с) исә Һәзрәт Фатимәни (с.ә) өз вүҹудунун бир һиссәси адландырыр: «Фатимә - мәним бәдәнимин бир парчасыдыр. Ону севиндирән мәни севиндириб вә ону гәмләндирән мәни гәмләндириб. Фатимә - мәним үчүн ән әзиз шәхсдир».

Диҝәр јердә Пејғәмбәри-Әкрәм (с) бујуруб: «Һәгигәтән Фатимә мәним бәдәнимин бир парчасыдыр. О, мәним ҝөзүмүн нуру вә гәлбимин мејвәсидир. Ону гәмләндирән мәни дә гәмләндирир вә ону шад едән мәни дә шад едир. О, мәним Әһли-Бејтимдән мәнә говушан илк шәхсдир».

Јенә дә Аллаһын Пејғәмбәри (с) бујуруб: «Гызым Фатимә дүнјанын – јарадылышын әввәлиндән сонуна кими – бүтүн гадынларынын ханымыдыр».

Һәзрәт Зәһра (с.ә) ирсиндән бир нечә дамла

Һәзрәт Фатимеји-Зәһранын (с.ә) мүбарәк ирсиндән дә бир нечә гијмәтли дамла илә тәбәррүкләнәк.

Ханым Фатимеји Зәһра (с) Аллаһла мүнаҹатында бујуруб: «Илаһи! Сәни анд верирәм гејбдән олан елминә вә мәхлуглар үзәриндә гүдрәтинә, мәни сағ галмағын мәним үчүн јахшы олдуғуну билдијин мүддәтә гәдәр сағ сахла вә нә вахт өлүм мәним үчүн јахшы олса, онда өлдүр».

Ҝөрдүјүмүз кими, Ханым Зәһра (с.ә) инсанын мөвҹудијјәт фәлсәфәсини Илаһи ризајәт амили илә билаваситә әлагәләндирир.

Диҝәр бујурушда Ханым Фатимеји-Зәһра (ә) намазын ваҹиб олма фәлсәфәси илә бағлы изаһ едир: «Аллаһ Тәала инсаны тәкәббүрдән чәкиндирмәк үчүн намазы она ваҹиб етди».

Оруҹ тутмағын һәдәфи илә бағлы исә Ханым Фатимеји-Зәһра (с.ә) бујурур: «Аллаһ Тәала оруҹу, ихласын мөһкәмлији үчүн ваҹиб етмишдир».

Вә јенә дә Ханым Фатимеји-Зәһра (с.ә) бујурур: «Әҝәр оруҹ тутан өз дилини, гулағыны, ҝөзүнү, әл-ајағыны, бәдән үзвләрини һарамлардан сахламырса, оруҹунун нә фајдасы вар?».

Ҹәмијјәтдә мүнасибәтләрин әсасы илә бағлы Ханым Фатимеји-Зәһранын (с.ә) бујурушу да чох бөјүк өнәм кәсб едир: «Аллаһ әдаләти, гәлбләрин раһатлығы үчүн ваҹиб бујурмушдур».

Аллаһым, бизләрә Ханым Фатимеји-Зәһраја (с.ә) лајиг бир һәјат јашамағы нәсиб ет!

Аллаһым, аиләләримиздә нурани аб-һаванын олмасыны, гаршылыглы еһтирамын олмасыны нәсиб ет!

Аллаһым, бизләрә тәгвалы, иффәтли давранышы нәсиб ет! Амин!
5002 дәфә бахылыб
در حال ارسال اطلاعات...